Emsal, bir şeyin benzeri, delil ve hüccet anlamlarına gelen "Mesel" kelimesinin çoğuludur. Kur'ân-ı Kerîm'de pekçok mesel vardır.
Meseller bir fikri pekiştirmek. Öğüt vermek, teşvik etmek ve sakındırmak gibi maksatlarla yapılır. Bunlar iki gruba ayrılmaktadır:
1- Açık olan meseller
2- Gizli veya imalı meseller.
Açık olan mesele Ra'd sûresinin 17. âyeti örnek gösterilebilir. Bu âyette hak ve hak taraftarları gökten yağan yağmura, bâtıl ve bâtıl taraftarları da su üstündeki köpüklere benzetilmiştir. Ayrıca hak, süs eşyası olan ve fayda sağlayan madenlere, bâtıl ise erimiş maden üzerindeki, kirve köpüklere benzetilmiştir.
Gizli mesele gelince el-A'raf sûresinin 58. âyetindeki iyi toprak ve kötü toprak kavranılan mü'min ve kâfiri belirlemek için getirilmiş birer meseldirler. Gerçekten iyi toprağın mahsûlü iyi olduğu gibi, iyi mü'mi-nin de ameli iyidir. Çorak toprağın ürünü de kıt ve kötü olduğu gibi kâfirin de ameli kötüdür.
Açık ve gizli mesel için Kur'ân'da çeşitli âyetlerin yer aldığı görülmektedir. Özellikle gizli meseller, İslâm âlimlerinin ve mutasavvıflarının ilgisini çekmiş, inceleme ve araştırmalarına konu olmuştur. Meselâ: "İşlerin hayırlısı ortasıdır.", "Kişi bilmediğinin câhilidir." gibi mesellerin Kur'ân'da çeşitli âyetlerde örneklerini bulmanın mümkün olduğu belirtilmiştir
Daha geniş okumalar için bakabileceğiniz kaynaklar
el-Burhân, 1/486-495; el-İtkân, 2/131-133 ; Miftâhu's-Seade, 2/537-540 ; Kattan, Mebahis. 281-289 ; Cerrahoğlu, Tefsir Usûlü, 170-173 ; Souoğlu, Tefsire Giriş, 103-107.
