Kanser, günümüzde önemli bir sağlık sorunu olarak insan hayatını tehdit ettiğini belirten Yılmaz,‘’Sebebi bilinen ölümler sıralamasında kalp ve damar hastalıklarından sonra ikinci sırada yer alan kanser, öldürücülüğünün yanında bıraktığı sakatlıklar ve tedavisindeki yüksek maliyetler nedeniyle iş gücünde ve ülke ekonomisinde çok ağır kayıplara neden olmaktadır. Kanser konusunda toplumda erken tanı için farkındalık sağlanması ve toplum bilincinin geliştirilmesi, kanserle mücadele de en etkili yöntemlerin başında gelmektedir’’ dedi.
Kanserden kurtulmanın en önemli şartı hastalığın erken evrede, henüz etrafa yayılmadan ortaya çıkarılması olduğunu belirten Yılmaz,‘’Bunu “kanserde erken tanı” olarak tanımlıyoruz.2000’lerden itibaren meme, rahim ağzı, bağırsak, hatta son yıllarda akciğer kanseri gibi sık görülen kanser türlerine bağlı ölüm oranlarında azalma görülüyor. Kısmen tarama yöntemlerinin ilerlemesi, erken tanı ve toplum farkındalığın artmasıyla paralel olarak artıyor.
Kanserde erken tanı neden önemli?
Erken tanının önemine dikkat çeken Yılmaz, ‘’Erken tanı, kanser hücrelerinin o bölgede fazla yayılmadan tedavi edileceği gibi hayatımızı da kurtarıyor. Erken tanı, kanser riski taşıyan hastalara veya daha yeni kanser olmuş birine uygulanırsa kanser riskini azaltmış veya yok etmiş olur.Dernek olarak toplumda kanser hakkında farkındalık yaratmak. Toplum bilincini geliştirmek. Halkımızı erken tanıya yönlendirmek ve gerekli eğitimleri vermek. Sigara ve diğer tütün ürünlerinin kullanımının zararları, sağlıklı beslenmenin önemi gibi konuları eğlence yoluyla bilinçlendirmek ve yaygınlaştırılmasını sağlamak amacıyla 9 kişilik ekipten oluşan bir Tiyatro kurduk. Tiyatromuzda lösemi, çocuk kanserleri ve yetişkin kanserlerini içeren eğitici oyunlar yer alacak’’ ifadelerini kullandı.
Kanser ile ilgili sağlık bakanlığı verileri
Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye'de yıllık kanser görülme sıklığı erkeklerde 100 binde 280, kadınlarda ise 100 binde 172. Bir yılda yaklaşık 170 bin kişiye kanser tanısı konuluyor. Kanser toplumda çok konuşulmasına karşın iyi bilinmiyor. İyileşme algısı da bu nedenle düşük.
Tıp kanserlerin yüzde 60’ını tedavi edebiliyor. Bunlar çok konuşulmuyor. Ölümcül olanlar konuşulduğu için tüm kanserlerin ölümcül olduğu algısı var. Öncelikle kanser dediğimizde tek bir hastalığı değil, birçok farklı hastalığı anlamalıyız. Her organın kanseri ayrı, her kanserin de dokusal tür açısından farklılıkları var. Her kanserin nedenine yönelik tedavi geliştirmek gerekiyor. Yani tek bir tedaviyle tüm kanser türlerini tedavi etmenin mümkün olmadığını bilmemiz gerekiyor. Bazı kanser türleri erken evrede yakalansa bile ölümcül olabiliyor. Tedavisi bulunan bazı kanser türlerinde de kanser hücreleri mutasyon geçirip ilaçlara direnç kazanıyor. Yaşayan ve değişen bir organizma ile karşı karşıyayız. Sürekli çoğalıyor ve farklılaşıyor. Birçok kanser türünde yeni bulunan tedavilere zamanla direnç geliştiği için bir süre sonra etkisiz hale geçebiliyor.
Kadın ve erkeklerde görülen kanser türleri
Erkeklerde en sık görülen kanserler akciğer, prostat kanseri ve mesane kanseridir. Kadınlarda en sık görülen kanserler ise meme kanseri, tiroid kanseri ve kolorektal kanseridir. Genç bir nüfusa sahip olduğumuz için meme kanseri gelişmiş ülkelerde 60’lı yaşlarda görülürken ülkemizde 50 yaş altında meme kanseri görülme sıklığı dünya ortalamalarının çok üstünde. Zaman içinde kadınlarda sigara içimi arttığı için kadınlarda akciğer kanseri görülme sıklığı artıyor.
Bölgesel olarak görülen kanserler
Türkiye’de genel olarak tüm bölgelerde kadınlarda meme, erkeklerde akciğer kanseri en sık görülen kanser türleri. Doğu Anadolu Bölgesi’nde mide kanserinin hem erkeklerde, hem de kadınlarda ikinci sıklıkla görülüyor.
Çevresel faktörlerin etkisi büyük
Araştırmaların kanser vakalarının üçte ikisinde çevresel faktörlerin etkili olduğunu gösteriyor. Kanser oluşumuna neden olabilen çevresel faktörler; sağlıksız beslenme, hareketsiz yaşam,tütün ve alkol kullanımı,aşırı güneş ışığı maruziyeti, hava, su ve gıdalar yoluyla alınan karsinojen kimyasal maddeler, kanserojen virüs ve bakteriler (hepatit B, hepatit C, AIDS, humanpapilloma virüs, helikobakterpylori gibi), radyasyon, benzidin içeren boyalar, asbestos, radon ve hormonlardır. Büyük radyasyon kazaları ya da nükleer patlamalar dışında çevresel koşullara bağlı kanser yavaş yavaş oluştuğu için kanserojen etkilerini ölçmek kolay değildir.
Modern yaşam kanseri nasıl etkiliyor?
Bilimsel çalışmalara göre modern yaşam koşullarının da kanser üzerinde tartışılmaz etkileri var. Çok et tüketen, az hareket eden, spordan uzak kalan toplumlarda meme ve kalın bağırsak kanserine daha fazla rastlanıyor. Güney Amerika gibi cinsel yaşamın daha serbest olduğu ülkelerde rahim ağzı kanserleri sık görülüyor. Az gelişmiş Afrika ülkelerinde HIV taşıyıcılığı yaygın olduğu için AIDS’e bağlı kanserler daha fazla. Türkiye’de hepatit B taşıyıcılığı yüksek. Bu nedenle hepatit B taşıyıcılığına bağlı hepatosellülerkarsinom görülüyor. Hepatosellüerkarsinom karaciğerin kendi dokusundan kaynaklanan bir kanser türüdür.
Stres kanseri tetikliyor
Kronik stres kanserleşmeye yol açabiliyor. Kanserli hastalarımızda iflas, yakın kaybı, gibi geçirilmiş ağır travmaların hem hastalığın başlamasına, hem de seyrinin kötüleşmesine etkili olduğunu görüyoruz. Travmaları herkesin bağışıklık sistemi aynı şekilde algılamıyor ve tolere edemiyor. Travma nedeniyle bazı insanların bağışıklık sistemleri hasara uğruyor. Bağışıklık sisteminin hasara uğraması sonucu kanserli hücreler tanınamıyor ve yok edilemiyor. Bu durum kanser hücresinin üreyerek çoğalmasına neden oluyor.
Türkiye erken tanıda gelişmiş ülkelerin gerisinde
Erken tanısı mümkün olan kanserler genellikle yavaş seyirli olan kanserler. Meme, kalın bağırsak, prostat ve rahim ağzı kanseridir.Bu kanserleri yılda bir jinekolojik muayene, mamografi, meme ultrasonografi uygulanması, ürolojik muayene ve PSA testi ile erken evrede yakalamak mümkün.
Türkiye'de yeterli onkoloji merkezi yok
Kanser hastalarının yönlendirilmesi ve tedavisinin çok disiplinli çalışan merkezlerde yapılması büyük önem taşıyor. Kanser hastasının tedavisinde ilgili cerrahi branş, tıbbi onkolog, radyasyon onkoloğu, patolog, nükleer tıp uzmanı, radyolog, psikiyatrist gibi bir çok branş hekiminin bir arada çalışması önemli.
Ucuz olduğu için piyasada bulunmayan kanser ilaçları var
Türkiye’de kanser tedavisinde kullanılan ilaçlarının hemen hemen tamamı sosyal güvenlik kurumu (SGK) geri ödeme kapsamında. Ruhsatsız ilaçları da bakanlık izniyle getirmek mümkün. Ancak iyileştirici özelliği olan ama fiyatı ucuz olduğu için zaman zaman piyasada bulunmayan bazı önemli kanser ilaçları mevcut. Fiyatı çok ucuz olduğu için firmalar getirmek istemiyor. Euro sürekli yükseliyor. Sağlık Bakanlığı ucuz ilaç politikası gereği euro kurlarını sabitlemiş durumda. Bu nedenlerle zaman zaman bazı ilaçlarla ilgili piyasada sıkıntı yaşanabiliyor.
Bitkisel ürünler fayda yerine zarar verebilir
Kanser tedavisi gören birçok hasta doktoruna danışmadan bitkisel ürünlerden de destek alıyor. Bu da tedavi sırasında birçok yan etkiye neden oluyor. Kanser ilaçları geliştirilirken diğer maddelerle etkileşimlerine bakılıyor. Ama her tür ürünle etkileşimine bakılması mümkün değil. Örneğin uzmanlar greyfurt kandaki ilaç düzeyini etkilediği için kemoterapi sırasında kesinlikle önermiyor ve yasaklıyor. Hastaların günlük normal gıdaları dışında hiçbir maddeyi tedaviyle birlikte almasını istemiyoruz. Piyasada kansere faydası olduğu söylenen ürünlerin etkisi kanıtlansaydı ilaç olurlardı. Bizim genel önerimiz hastaların tedavi sonrasında da kullanacağı alternatif ürünler konusunda hekimlerini bilgilendirmeleri. Çünkü aldıkları bitkisel ürünler fayda yerine zarar bile verebilirler.
BAHRİ UÇAR
