YEME BOZUKLUĞU NEDİR?
Yeme bozukluğuna sahip olan kişiler, sağlığında ciddi sorunlara yol açabilecek yeme alışkanlıklarına sahip bireylerdi. Yeme bozukluğu hem kadınlarda hem de erkeklerde görülür, fakat kadınlarda görülme oranı daha fazladır. Yeme bozukluğu genellikle refah seviyesi yüksek olan kişilerde görülen bir hastalıktır. Fit kalmak, şişmanlamaktan korkmak ve bunlara ek olarak bir çok gıdaya ulaşımın kolay olması neticesinde bu kişilerde yeme bozukluğuna sahip olması için uygun zemini hazırlamaktadır.
Yemem bozukluğunun bir diğer nedeni de psikolojik olaylardır. Rahatsızlık, vücut ağırlığı ya da vücut biçimine karşı olan bir takıntıyla başlayabilir. Ağır durumlarda çok ciddi sağlık sorunlarına rastlanılır ve tedavi edilmediği takdirde ölümle sonuçlanabilmektedir.
YEME BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ NELERDİR?
Yeme bozukluğu belirtileri, kendini farklı durumlarla gösterir. Bu semptomların en yaygın biçimde görülenleri şu şekilde sıralanabilir;
Bireyin bir anda aşırı yemeye başlaması ya da yemesini aşırı kısması,
Yemek sonrası kusma,
Yemek sonrası ağır egzersiz yapmak.
Yeme bozukluğu, hayatın herhangi bir döneminde ve herhangi bir cinsiyette görülebilmektedir. Fakat genellikle adölesan dönemindeki genç kızları ve genç kadınları etkileyen önemli bir sağlık sorunudur.
Yeme Bozukluğu Risk Faktörleri Nelerdir?
Tetikleyici etkiye sebep olan bu risk faktörlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Bireysel risk faktörleri
Erken olgunlaşma
Şişman olmak
Kendini beğendirme isteği (Flört-İlişki Durumlarında)
Kilolu olma endişesi
Düşük benlik saygısı
Mükemmeliyetçilik
Depresyon
Ailesel risk faktörleri
Ailede şişman bireylerin bulunması
Fiziksel veya cinsel istismar
Aşırı korumacı ebeveynler
Psikolojik hastalık varlığı
Aşırı baskıcı ebeveynler
Sosyokültürel risk faktörleri
Alay konusu olma
Akranlar arasındaki kilolu olma endişesi
Grup içinde zayıf olma idealistliği
Toplumsal güzellik dayatmaları
Başarılı olabilmek için dış görünüşün önemli olduğu düşüncesi
Medya etkisi
YEME BOZUKLUĞU NEDENLERİ NELERDİR?
Beslenme bozukluğu diyet yapmaktan çok farklıdır. Diyet, bireyin sağlıklı bir vücuda sahip olmak için uyguladığı dengeli beslenme düzenidir. Beslenme bozukluğu ise bireyin yaşamını hem fizyolojik hem psikolojik hem de sosyolojik bakımdan negatif etkileyen bir rahatsızlıktır. Yeme bozukluğunun özgün bir sebebi bilinmemektedir. Beslenme ya da yeme bozuklukları bireyin olduğu kadar, ailesinin ve yakınlarının yaşamını da büyük oranda etkilemektedir.
Yeme bozukluğunun ortaya çıkmasının ana sebeplerinden birinin öz güven eksikliği olduğu sanılmaktadır. Beslenme bozukluğu olan bireyler yemek yiyerek veya hiç yemeyerek yaşamını ve duygularını kontrol altında tutmaya çalışmaktadır. Bu durum çoğunlukla bireyin yaşamı ve etrafında olup bitenlerle ilgili ne denli güvensizlik hissine kapıldığı ile de ilgilidir.
YEME BOZUKLUU TÜRLERİ NELERDİR?
Pika
Kişinin minimum bir ay zamanla, sürekli olarak, yiyecek olmayan ya da besleyici bir değere sahip olmayan maddeyi (kâğıt, sabun, kül, kum vb.) tüketmesidir. Bu tutum, bireyin gelişimsel seviyesi ile uyumlu olmadığından dolayı bireyin gelişimine çok büyük darbe vurur. Çocuklarda daha yaygın olmakla birlikte hemen hemen her yaş aralığında görülebilmektedir.
Geri Çıkarma (Geviş Getirme) Bozukluğu
Kişinin sıkça yediği yemeği geri çıkardığı bir bozukluktur. Çıkarılan besinler tekrardan çiğnenebilir, tekrardan yutulabilir veya dışarı atılabilir. Sıkça geri çıkarma, hastalığa eşlik eden bir mide-bağırsak rahatsızlığına veya başka bir sağlık sorununa bağlı olarak gelişmeyebilir.
Kaçıngan / Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu
Belirgin şekilde kilo kaybı veya tüp yardımıyla (enteral) beslenmeye, ağızdan gıda destekçilerine bağlı olma durumudur. Buna bağlı bireylerde ruhsal ve toplumsal fonksiyonlar belirgin seviyede azalmaktadır.
Bulimia Nervoza
Bireyin kilo almaktan kaçınmak için kendi kendini kusturma, laksatif (bağırsak çalıştıran), diüretik (idrar söktürücü) ilaçları veya diğer ilaçları yanlış amaçla almak, neredeyse hiç beslenmeme veya aşırı egzersiz yapma, yineleyen aşırı ödünleyici davranışlar sergileme halidir. Tıkınırcasına yeme durumu ve ödünleyici davranışlarının ikisi de üç ay içerisinde minimum haftada bir kez meydana gelmesi bulimia nervoza için değerlendirme kriteridir.
Bulimia nervoza ya da yeme-kusma bağımlılığından negatif etkilenen bireyler çoğunlukla normal kilodadır, atletik görüntüleri vardır ve çok sağlıklı ve dengeli besleniyor gibi dururlar.
Bulimia, diğer beslenme bozukluklarına oranla vücut ağırlığına göre daha az fark edilmektedir. Etkilenen bireyler düzenli ve kontrol edilemeyen tıkınırcasına yeme durumundan şikâyetçidir. Tıkınırcasına yemek yemenin ardından kilo alma korkusuyla kilo vermek amacıyla birtakım önlemler alırlar. Etkilenenler çoğunlukla çok kontrollü yiyecekler yedikleri ve çok fazla spor yaptıkları dönemler ile aşerme ve kusmaların gerçekleştiği dönemler arasında gidip gelmektedirler. Tüm bunlara ek olarak, etkilenenler dış görünüşlerine çok önem verirler. Ayrıca utanma ve suçluluk duyguları da sıklıkla boy göstermektedir.
Anoreksiya Nervoza
Hasta bireyin kilo almaktan veya şişmanlamaktan çok korkması veya belirgin bir şekilde zayıf olmasına rağmen bireyin, kilo almayı zorlaştıran davranışlar sergilemesi durumudur. Bireyin vücut ağırlığını veya şeklini ne biçimde algıladığı ile ilgili bir problem vardır. Birey kendi bedenini değerlendirirken vücut şekline ve ağırlığına gereksiz bir anlam yükler veya düşük vücut ağırlığının önemini asla tam olarak kavrayamaz.
Bu rahatsızlıktan etkilenen bireyler zayıf olmalarına karşın kendilerini çok şişman olarak görürler. Bu nedenle zaten zayıf olan bireyler daha da zayıflamaya çalışırlar ve bu denli zayıf olmak beden için de çok tehlikeli bir durumdur.
Bu hastalık;
Kardiyak aritmiler,
Elektrolit bozuklukları
Hormon dengesi bozuklukları,
Organ hasarı,
Osteoporoz
Kısırlık gibi ciddi sorunlara sebebiyet verebilmektedir. Böylece bu durumlar da anoreksiyayı ölümcül hastalıklar listesine eklemektedir.
Gece Yemek Yeme Bozukluğu
Gece uyanarak yemek yemek veya akşam yemeğinin ardından aşırı besin alma ile boy gösteren ve tekrarlayan gece yemek yeme ataklarının olduğu rahatsızlıktır.
HANGİ HASTALIKLARA DAVETİYE ÇIKARIR?
Beslenme bozukluğu yetersiz beslenme durumunda;
Kas erimesine,
Kırılgan kemiklere,
Saç dökülmesine,
Adet döneminin olmamasına,
Güç kaybına neden olabilir.
Yetersiz beslenen bir bireyin bedeni enfeksiyonlara karşı kendini daha az savunabilmektedir. Sürekli kusma durumu da mide asidinden dolayı dişlerde ve yemek borusunda tahribata neden olabilmektedir. Aşırı yemek yiyen şişman bireylerde ise eklem ağrıları, yüksek tansiyon ya da şeker hastalığına sıkça rastlanmaktadır. Ayrıca depresyon da beslenme bozukluklarının sonuçlarından biri olabilmektedir.
