Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), dünya genelinde yaklaşık 5 milyar kişinin bazı besinler nedeniyle ciddi sağlık riskleriyle karşı karşıya olduğunu belirtiyor. Beslenme alışkanlıklarımızın sağlığımız üzerindeki etkisi büyük ve bazı yaygın gıdaların tüketimi, uzun vadede ciddi hastalıklara yol açabiliyor. Bu makalede, DSÖ'nün özellikle uzak durulmasını tavsiye ettiği yedi gıdayı ve bunların potansiyel zararlarını ele alacağız.
1. Yağlı Gıdalar ve Hidrojenize Yağlar
Endüstriyel Trans Yağların Tehlikeleri
Özellikle endüstriyel alanda kullanılan hidrojenize yağlar, yani sıvı yağların katılaştırıldığı yağ çeşitleri, sağlık açısından ciddi riskler taşır. Hidrojenize yağlar, yiyeceklere daha uzun raf ömrü kazandırsa da, içerdiği trans yağlar kalp hastalıklarına neden olabilir. DSÖ, dünya genelinde yaklaşık 5 milyar kişinin bu zararlı yağlara karşı savunmasız olduğunu belirtiyor. Trans yağların kalp hastalıkları ve erken ölümlerle ilişkili olduğu, yapılan araştırmalarla kanıtlanmıştır. Bu sebeple, DSÖ 2018 yılında endüstriyel trans yağların küresel olarak ortadan kaldırılması çağrısında bulunmuştur.
2. Kızartmaların Zararları
Kızartma Yağlarının Değişimi ve Sağlık Riskleri
Restoranlarda ve evlerde sıkça tercih edilen kızartma yöntemi, özellikle yağın uzun süre kullanılmasından kaynaklanan sağlık risklerini beraberinde getiriyor. Uzun süreli kullanımda kızartma yağları daha da zararlı hale gelir. Sağlıklı bir kızartma için az miktarda zeytinyağı kullanmak ve yiyecekleri una bulamadan pişirmek önerilir. Bu yöntem, besinlerin yararlı içeriğini korurken zararlı hale gelmelerini de engeller.
3. Beyaz Şeker: Gereksiz Bir Kalori Kaynağı
Rafine Şekerin Vücut Üzerindeki Etkileri
Beyaz şeker, beslenme uzmanları tarafından gereksiz bir kalori kaynağı olarak görülür. Şeker pancarından elde edilen bu ürün, fruktoz ve glukoz içerir ancak protein, yağ, vitamin veya mineral barındırmaz. Rafine beyaz şeker, karaciğeri gereksiz yere yorar ve birçok hastalığa davetiye çıkarır. Beyaz şekeri azaltmak, tahıllar ve baklagillerden sağlıklı şekeri alarak ihtiyacınızı karşılamanıza yardımcı olabilir.
4. Tatlandırıcılar: Masum Görünen Tehlike
Yapay Tatlandırıcıların Sağlık Üzerindeki Etkileri
Yapay tatlandırıcılar, diyet ürünlerinde sıkça kullanılan ve genellikle masum görünen maddelerdir. Ancak, asesülfam potasyum, monosodyum glutamat, sukraloz, aspartam ve sodyum benzoat gibi maddeler, sağlık açısından son derece zararlı olabilir. Bu maddeler üzerine yapılan araştırmalar, bu tatlandırıcıların uzun vadeli kullanımda ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini gösteriyor. Doğal tatlandırıcılar, Hindistan cevizi şekeri, akçaağaç şurubu ve bal gibi alternatifler tercih edilse de, bu ürünlerin de aşırı tüketiminde sağlık riskleri olabileceği unutulmamalıdır.
5. Paketli ve Konserve Gıdalar
Raf Ömrü Uzatıcıların Zararları
Paketli gıdaların çoğu, raf ömrünü uzatmak amacıyla zararlı maddeler içerir. Örneğin, cipslerde yaygın olarak bulunan monosodyum glutamat (MSG), bağımlılık yapıcı etkileri nedeniyle sigara ile bile kıyaslanır. Bu tür zararlı katkı maddeleri, tüketici sağlığını tehdit eder. Evde, fırında ince dilimlenmiş patateslerden veya lavaştan doğal cipsler yaparak bu risklerden korunabilirsiniz.
6. Margarin: En Zararlı Yağ Çeşidi
Margarin İçerikleri ve Sağlık Riskleri
Margarin, içerdiği trans yağlar, potasyum sorbat, soya yağı ve gıda boyaları nedeniyle sağlığa zararlı yağlar arasında en tehlikelisi olarak kabul edilir. Bu bileşenler, margarin tüketiminin kalp hastalıkları başta olmak üzere birçok sağlık sorununa yol açmasına neden olur. DSÖ, margarin yerine mümkün olduğunca doğal bitkisel yağların kullanılmasını öneriyor.
7. Bulyon: Lezzetin Altındaki Tehlike
Bulyon ve 'Çin Restoranı Sendromu'
Bulyon, özellikle çorba ve pilav gibi yemeklere lezzet katmak için yaygın olarak kullanılır. Ancak bu ürün, içerdiği monosodyum glutamat (MSG) nedeniyle ciddi sağlık riskleri taşır. 'Çin Restoranı Sendromu' olarak bilinen reaksiyon, MSG'nin düzenli tüketimiyle ortaya çıkabilir ve anormal kalp atışı, nefes almada zorluk, beyin sisi gibi semptomlara yol açabilir. Hatta uzun vadede Alzheimer gibi ciddi hastalıklarla bağlantılı olabilir.
Sonuç olarak Dünya Sağlık Örgütü'nün uyarıları, beslenme alışkanlıklarımızı gözden geçirmemiz gerektiğini gösteriyor. Hidrojenize yağlar, kızartmalar, beyaz şeker, yapay tatlandırıcılar, paketli gıdalar, margarin ve bulyon gibi yaygın olarak tüketilen gıdalar, uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Sağlıklı bir yaşam için bu gıdalardan kaçınmak ve daha doğal, taze besinler tüketmek önemlidir.
