Raffaello Sanzio, 6 Nisan 1483’te, İtalya’nın Urbino kentinde doğdu. Babası Giovanni Santi, Urbino dükü Federico da Montefeltro’nun saray ressamıydı. Raffaello, babasının atölyesinde resim yapmayı öğrendi ve erken yaşta yeteneğini gösterdi. Babası, oğlunun eğitimine önem verdi ve ona hem klasik hem de modern kültürü tanıttı.
Raffaello, 1494’te annesini ve 1499’da babasını kaybetti. Babasının ölümünden sonra, Urbino dükünün himayesine girdi ve babasının atölyesini devraldı. Raffaello, Urbino’da kendi tarzını geliştirmeye başladı ve bazı önemli eserler yaptı. Bunlardan biri, 1502-1503 yılları arasında yaptığı Mond Crucifixion adlı tablodur.
Raffaello, 1504’te Floransa’ya gitti ve burada Rönesans sanatının merkezinde buldu kendini. Floransa’da, Leonardo da Vinci ve Michelangelo gibi büyük ustaların eserlerini inceledi ve onlardan etkilendi. Raffaello, Floransa’da kaldığı süre boyunca, pek çok portre, dini sahne ve Madonna resmi yaptı. Bu resimler, Raffaello’nun sanatında yeni bir olgunluk ve zarafet gösterir. Floransa döneminin en ünlü eserlerinden biri, 1506 yılında yaptığı Sistine Madonna adlı tablodur.
Raffaello, Floransa’da yaklaşık dört yıl kaldıktan sonra, 1508’de Roma’ya davet edildi. Roma dönemi, Raffaello’nun sanat kariyerinin en parlak ve verimli dönemidir. Bu dönemde, Raffaello, Papa Julius II ve Papa Leo X için Vatikan’da pek çok fresk yaptı, ayrıca mimarlık çalışmalarına da başladı.
Floransa Dönemi
Raffaello Sanzio, 1504 yılında Urbino’dan Floransa’ya gitti. Floransa, Rönesans sanatının en önemli merkeziydi ve burada Raffaello, Leonardo da Vinci ve Michelangelo gibi büyük ustaların eserlerini gördü ve onlardan etkilendi. Raffaello, Floransa’da kaldığı süre boyunca, pek çok portre, dini sahne ve Madonna resmi yaptı. Bu resimler, Raffaello’nun sanatında yeni bir olgunluk ve zarafet gösterir.
Raffaello, Floransa’da iki ana dönem geçirdi. İlk dönem, 1504-1506 yılları arasında, ikinci dönem ise 1506-1508 yılları arasında oldu. İlk dönemde, Raffaello, daha çok portre ve küçük ölçekli dini sahneler üzerinde çalıştı. Bu dönemin en ünlü eserleri arasında, La Belle Jardinière (1507), Portre of Agnolo Doni (1506) ve Portre of Maddalena Doni (1506) sayılabilir. Bu portrelerde, Raffaello, karakterlerin kişiliklerini, duygularını ve ilişkilerini yansıtan bir psikolojik derinlik kazandırdı. Ayrıca, renk, ışık ve gölge kullanımıyla, gerçekçi bir atmosfer yarattı.
İkinci dönemde, Raffaello, daha çok büyük ölçekli dini sahneler üzerinde çalıştı. Bu dönemin en ünlü eseri, 1506 yılında yaptığı Sistine Madonna adlı tablodur. Bu tablo, Raffaello’nun Madonna resimlerinin en mükemmeli olarak kabul edilir. Tabloda, Madonna, çocuk İsa’yı kucağında tutarken, iki melek ve iki aziz onlara eşlik eder. Tablonun arka planı, bulutlarla kaplıdır. Tablo, hem dini hem de insanî bir duygu uyandırır. Madonna’nın yüzü, hem annelik hem de acı çekme hissini yansıtır. Çocuk İsa, hem masumiyet hem de gelecekteki kaderini bilir gibi bakar. Melekler, hem sevimli hem de ciddi görünürler. Azizler, hem saygı hem de hayranlık duyarlar. Tablo, Raffaello’nun kompozisyon, renk ve ifade becerisini gösterir.
Raffaello, Floransa’da kaldığı süre boyunca, hem kendi tarzını geliştirdi hem de diğer sanatçılardan öğrendi. Özellikle, Leonardo da Vinci’nin perspektif, anatomik doğruluk ve sfumato tekniği üzerinde etkisi oldu. Michelangelo’nun ise, figürlerin hareketi, kas yapısı ve dramatik etkisi üzerinde etkisi oldu. Raffaello, bu etkileri kendi sanatına uyarladı ve kendine özgü bir üslup yarattı. Raffaello’nun Floransa dönemi, onun sanatında bir dönüm noktası oldu ve onu Roma’da daha büyük işlere hazırladı.
Roma Dönemi
Raffaello Sanzio, 1508 yılında Papa Julius II tarafından Roma’ya davet edildi. Papa, Raffaello’yu Vatikan’daki kendi odalarının duvarlarını fresklemekle görevlendirdi. Bu odalar, Stanza della Segnatura, Stanza di Eliodoro, Stanza dell’Incendio del Borgo ve Sala di Costantino olarak bilinir. Raffaello, bu odalarda yaptığı fresklerle, Rönesans sanatının en büyük başyapıtlarını yarattı.
Raffaello, ilk olarak Stanza della Segnaturada çalışmaya başladı. Bu oda, Papa’nın kütüphanesi ve mahkemesi olarak kullanılıyordu. Raffaello, bu odada, Hristiyanlığın, felsefenin, hukukun ve sanatın uyumunu simgeleyen dört fresk yaptı. Bu freskler, Disputa, School of Athens, Parnassus ve Cardinal and Theological Virtues olarak adlandırılır. Bu fresklerde, Raffaello, hem klasik hem de çağdaş düşünürleri, sanatçıları ve din adamlarını resmetti. Örneğin, School of Athens freskinde, Platon ve Aristoteles gibi antik filozoflar, Leonardo da Vinci ve Michelangelo gibi Rönesans sanatçılarıyla birlikte görülür. Raffaello, bu fresklerde, perspektif, simetri, denge ve uyum gibi sanatsal ilkeleri ustaca kullandı.
Raffaello, daha sonra Stanza di Eliodoroda çalışmaya başladı. Bu oda, Papa’nın özel resepsiyon salonu olarak kullanılıyordu. Raffaello, bu odada, Hristiyanlığın zaferini ve Papa’nın otoritesini vurgulayan dört fresk yaptı. Bu freskler, Expulsion of Heliodorus from the Temple, Mass at Bolsena, Liberation of St. Peter ve Meeting of Pope Leo I and Attila olarak adlandırılır. Bu fresklerde, Raffaello, hem tarihi hem de efsanevi olayları canlandırdı. Örneğin, Expulsion of Heliodorus from the Temple freskinde, Tanrı’nın, Yahudi tapınağından hazine çalmaya çalışan bir Yunan generalini kovduğu sahne resmedilir. Raffaello, bu fresklerde, dramatik etki, ışık ve gölge, hareket ve ifade gibi sanatsal unsurları ustaca kullandı.
Raffaello, daha sonra Stanza dell’Incendio del Borgoda çalışmaya başladı. Bu oda, Papa’nın yemek salonu olarak kullanılıyordu. Raffaello, bu odada, Papa’nın soyundan gelen olayları anlatan dört fresk yaptı. Bu freskler, The Oath of Leo III, The Coronation of Charlemagne, The Fire in the Borgo ve The Battle of Ostia olarak adlandırılır. Bu fresklerde, Raffaello, hem tarihi hem de alegorik olayları canlandırdı. Örneğin, The Fire in the Borgo freskinde, Papa Leo IV’ün, Roma’daki bir yangını dua ederek söndürdüğü sahne resmedilir. Raffaello, bu fresklerde, kompozisyon, renk, anlatım ve ayrıntı gibi sanatsal unsurları ustaca kullandı.
Raffaello, son olarak Sala di Costantinoda çalışmaya başladı. Bu oda, Papa’nın taht salonu olarak kullanılıyordu. Raffaello, bu odada, Hristiyanlığın kuruluşunu ve yayılmasını anlatan dört fresk yaptı. Bu freskler, The Vision of the Cross, The Battle of the Milvian Bridge, The Baptism of Constantine ve The Donation of Constantine olarak adlandırılır. Bu fresklerde, Raffaello, hem tarihi hem de efsanevi olayları canlandırdı. Örneğin, The Vision of the Cross freskinde, Roma imparatoru Konstantin’in, Hristiyan sembolü olan bir haç gördüğü ve bu sayede bir savaşı kazandığı sahne resmedilir. Raffaello, bu fresklerde, büyüklük, güç, dinamizm ve coşku gibi sanatsal unsurları ustaca kullandı.
Raffaello, Roma’da kaldığı süre boyunca, sadece Vatikan’daki odaları fresklemekle kalmadı, ayrıca pek çok başka eser de yaptı. Bunlar arasında, The Transfiguration (1516-1520), The Madonna of Foligno (1511-1512), The Madonna of the Chair (1513-1514), The Alba Madonna (1510-1511), The Portrait of Pope Julius II (1511-1512), The Portrait of Baldassare Castiglione (1514-1515), The Portrait of Pope Leo X with Two Cardinals (1518-1519) ve The Portrait of Bindo Altoviti (1515) sayılabilir. Bu eserler, Raffaello’nun sanatında, hem dini hem de insanî bir duygu uyandıran, hem klasik hem de modern bir üslup yansıtan, hem ideal hem de gerçekçi bir anlayış gösterir.
Raffaello, Roma’da kaldığı süre boyunca, hem Papa’nın hem de diğer soylu ve zengin kişilerin saygı ve sevgisini kazandı. Raffaello, hem sanatçı hem de insan olarak, hem meslektaşları hem de dostları tarafından takdir edildi. Raffaello, Roma’da, sanatının doruğuna ulaştı ve Rönesans’ın en büyük sanatçılarından biri olarak tarihe geçti.
Mimarlık Çalışmaları
Raffaello Sanzio, sadece ressam olarak değil, aynı zamanda mimar olarak da ünlüdür. Raffaello, Roma’da kaldığı süre boyunca, Papa Leo X tarafından Vatikan’ın baş mimarı olarak atandı. Raffaello, bu görevi, 1514 yılında ölen Donato Bramante’nin yerine devraldı. Raffaello, Bramante’nin başladığı ancak bitiremediği St. Peter’s Basilicanın inşasını sürdürdü. Raffaello, Bramante’nin planlarını değiştirdi ve bazilikayı Yunan haçı şeklinde tasarladı. Raffaello, ayrıca bazilikanın kubbesini de yeniden tasarladı. Raffaello’nun planları, daha sonra Michelangelo tarafından değiştirilse de, bazilikanın yapımında önemli bir rol oynadı.
Raffaello, ayrıca Roma’da pek çok başka mimari proje de yaptı. Bunlardan bazıları, Palazzo Branconio dell’Aquila (1515-1518), Palazzo Vidoni-Caffarelli (1515-1520), Villa Madama (1518-1520) ve Chigi Chapel (1513-1520)dir. Bu projelerde, Raffaello, hem klasik hem de modern mimari unsurları bir araya getirdi. Raffaello, hem simetri, oran, geometri gibi klasik ilkeleri hem de rönesans, barok, maniyerist gibi modern stilleri kullandı. Raffaello, hem antik Roma mimarisinden hem de Bramante, Alberti, Sangallo gibi çağdaş mimarlardan etkilendi. Raffaello, hem güzellik, zarafet, uyum gibi estetik değerleri hem de işlevsellik, konfor, dayanıklılık gibi pratik değerleri gözetti.
Raffaello, mimarlık çalışmalarında, hem Papa’nın hem de diğer soylu ve zengin kişilerin isteklerini karşıladı. Raffaello, hem dini hem de sivil yapılar tasarladı. Raffaello, hem kamu hem de özel alanlar yarattı. Raffaello, hem mimar hem de ressam olarak, Roma’nın görünümünü değiştirdi ve Rönesans mimarisinin en büyük temsilcilerinden biri oldu.
Sanat Tarzı ve Etkileri
Raffaello Sanzio, sanat tarzıyla, Rönesans sanatının en önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilir. Raffaello, sanatında, hem klasik hem de modern unsurları bir araya getirdi. Raffaello, hem antik Yunan ve Roma sanatından hem de çağdaş sanatçılardan etkilendi. Raffaello, hem ideal hem de gerçekçi bir anlayışla çalıştı. Raffaello, hem dini hem de insanî bir duygu uyandırdı.
Raffaello’nun sanat tarzının en belirgin özellikleri şunlardır:
- Kompozisyon: Raffaello, resimlerinde, mükemmel bir kompozisyon becerisi gösterdi. Raffaello, figürleri, geometrik şekillerle düzenledi ve böylece denge, uyum ve simetri sağladı. Raffaello, ayrıca, perspektif kullanarak, derinlik ve üç boyutluluk yarattı. Raffaello, resimlerinde, hem merkezi hem de asimetrik kompozisyonlar kullandı.
- Renk: Raffaello, resimlerinde, canlı ve parlak renkler kullandı. Raffaello, renkleri, hem ışık ve gölge hem de kontrast ve uyum yoluyla kullandı. Raffaello, renkleri, hem duyguları hem de atmosferi yansıtmak için kullandı. Raffaello, renkleri, hem gerçekçi hem de idealize etmek için kullandı.
- İfade: Raffaello, resimlerinde, figürlerin ifadelerini çok iyi yansıttı. Raffaello, figürlerin yüzlerini, gözlerini, ellerini ve duruşlarını kullanarak, duygularını, kişiliklerini ve ilişkilerini gösterdi. Raffaello, figürlerin ifadelerini, hem psikolojik hem de fiziksel olarak gösterdi. Raffaello, figürlerin ifadelerini, hem zarif hem de doğal olarak gösterdi.
Raffaello’nun sanat tarzı, hem kendi döneminde hem de sonraki dönemlerde pek çok sanatçıyı etkiledi.
Raffaello’nun sanat tarzından etkilenen bazı sanatçılar şunlardır:
- Giorgio Vasari: Raffaello’nun hayranı ve biyografı olan Vasari, Raffaello’nun kompozisyon, renk ve ifade becerilerini taklit etti. Vasari, ayrıca, Raffaello’nun fresk tekniğini ve mimari tarzını kullandı.
- Annibale Carracci: Raffaello’nun takipçisi olan Carracci, Raffaello’nun klasik ve idealize üslubunu benimsedi. Carracci, ayrıca, Raffaello’nun dini sahnelerini ve portrelerini örnek aldı.
- Peter Paul Rubens: Raffaello’nun hayranı olan Rubens, Raffaello’nun figürlerinin hareketi, kas yapısı ve dramatik etkisini kullandı. Rubens, ayrıca, Raffaello’nun renklerinin canlılığı, ışık ve gölge oyunu ve kontrastını kullandı.
- Antonio da Correggio: Raffaello’nun takipçisi olan Correggio, Raffaello’nun figürlerinin zarafeti, duygusallığı ve ifadesini kullandı. Correggio, ayrıca, Raffaello’nun kubbe fresklerini ve perspektif oyunlarını kullandı.
- Ingres: Raffaello’nun hayranı olan Ingres, Raffaello’nun figürlerinin oranı, simetrisi ve geometrisini kullandı. Ingres, ayrıca, Raffaello’nun portrelerinin psikolojik derinliği ve karakter analiziini kullandı.
Ölümü ve Mirası
Raffaello Sanzio, 6 Nisan 1520’de, 37 yaşında, Roma’da öldü. Ölüm sebebi, bilinmemekle birlikte, ateşli bir hastalık, zehirlenme veya cinsel yolla bulaşan bir hastalık olduğu tahmin edilmektedir. Raffaello, ölmeden önce, vasiyetini yazdı ve tüm mal varlığını nişanlısı Maria Bibbiena’ya bıraktı. Raffaello, ayrıca, ölümünden sonra tamamlanması gereken eserlerinin sorumluluğunu, öğrencisi ve yardımcısı Giulio Romano’ya verdi.
Raffaello’nun cenazesi, Roma’da, Pantheon’da yapıldı. Raffaello, Pantheon’un içindeki bir mezara gömüldü. Mezar taşında, şu Latince yazıt yer alır:
“İşte Raffaello’nun mezarı. Yaşarken, doğa ona korktu, öldüğünde ise onunla birlikte öldü.”
Raffaello’nun ölümü, hem sanat dünyasında hem de genel olarak büyük bir üzüntü yarattı. Raffaello, hem sanatçı hem de insan olarak, hem çağdaşları hem de sonraki nesiller tarafından övüldü ve saygı duyuldu. Raffaello, hem eserleri hem de kişiliğiyle, Rönesans’ın en parlak yıldızlarından biri olarak anıldı.
