Rönesans döneminin en büyük sanatçılarından biri olarak kabul edilen Leonardo da Vinci, sanat ve bilimin çeşitli dallarında eserler üretmiş, yenilikçi kompozisyonlar yaratmış, insan bedenini yansıtan anatomi çalışmaları yapmış ve pek çok icat tasarlamıştır. Leonardo da Vinci eserleri, sanat tarihinin en önemli ve etkili yapıtları arasında yer alır. Bu makalede, Leonardo da Vinci’nin hayatı, sanat anlayışı ve en ünlü eserleri hakkında bilgi vereceğiz.
Leonardo da Vinci’nin Hayatı
Leonardo da Vinci, 15 Nisan 1452’de İtalya’nın Vinci kasabasında dünyaya geldi. Babası, genç bir noter olan Ser Piero da Vinci, annesi ise Caterina adında bir köylü kızıydı. Leonardo, evlilik dışı bir çocuk olduğu için babasının soyadını alamadı ve doğduğu yer olan Vinci’yi soyadı olarak kullandı. Leonardo, çocukluğunu büyükbabasının evinde geçirdi ve resme olan ilgisini burada keşfetti. 14 yaşında babasıyla birlikte Floransa’ya gitti ve ünlü ressam Andrea del Verrocchio’nun atölyesine çırak olarak girdi. Burada, resim, heykel, mimari, mühendislik, geometri, matematik, fizik, kimya, botanik, müzik ve daha pek çok alanda eğitim aldı. Leonardo, Verrocchio’nun yanında çalışırken, İsa’nın Vaftizi, Ginevra de’ Benci, Benois Madonna gibi ilk eserlerini yaptı.
1472’de Floransa Resim Loncası’na kabul edilen Leonardo, 1482’de Milano Dükü Ludovico Sforza’nın hizmetine girdi. Burada, ressam, heykeltıraş, mimar, mühendis, müzisyen ve organizatör olarak görev yaptı. Bu dönemde, Son Akşam Yemeği, Madonna Litta, Lady with an Ermine, La Belle Ferronnière, Virgin of the Rocks gibi ünlü eserlerini yaptı. Ayrıca, devasa bir bronz at heykeli için taslaklar hazırladı, ancak bu proje gerçekleşmedi. Leonardo, aynı zamanda, uçan makineler, savaş araçları, hidrolik sistemler, optik aletler, anatomik çizimler gibi pek çok icat ve araştırma ile ilgilendi. Bu çalışmalarını, defterlerine not etti ve çizdi. Ancak, bu defterlerin çoğu, Leonardo’nun ölümünden sonra kayboldu veya dağıldı.
1499’da Fransızlar’ın Milano’yu işgali üzerine, Leonardo, Venedik, Mantua, Floransa, Roma gibi farklı şehirlerde yaşadı ve çalıştı. Bu dönemde, Mona Lisa, St. John the Baptist, Virgin and Child with St. Anne, Leda and the Swan, The Battle of Anghiari gibi eserlerini yaptı. 1516’da Fransa Kralı I. François’nın daveti üzerine Fransa’ya gitti ve Amboise’daki Clos Lucé şatosunda yaşamaya başladı. Burada, kralın ressamı, mimarı ve mühendisi olarak görev yaptı. 2 Mayıs 1519’da, 67 yaşında, Amboise’de hayatını kaybetti. Mezarı, Loire Vadisi’ndeki Saint-Hubert Şapeli’ndedir.
Leonardo da Vinci’nin En Ünlü Eserleri
Leonardo da Vinci, 67 yıllık yaşamı boyunca, yaklaşık 20 resim, 10 heykel, 13 mimari proje, 120 icat tasarımı ve binlerce çizim ve not üretti. Bu eserlerin bazıları, günümüze ulaşamadı, bazıları ise tamamlanamadı. Leonardo da Vinci’nin en ünlü eserleri arasında şunlar sayılabilir:
Mona Lisa (1503 - 1519)
Dünyanın en ünlü sanat eseri olan Mona Lisa, günümüzde Paris’teki Louvre Müzesi’nde sergileniyor ve her gün binlerce ziyaretçi Mona Lisa tablosunu görmek için müzeye akın ediyor. İnce bir tül ile üzerini örten genç bir kadının resmedildiği eserde kasvetli renkler kullanılması ve herhangi bir mücevher çizimi olmaması dikkat çekiyor. Mona Lisa tablosunun sadeliği, Leonardo da Vinci’nin realizm yeteneğine ters düşüyor. Eserin nesnesi olan kadın modelin yüzü, sfumato tekniği kullanılarak çizilmiş. Titizlikle boyanan tül ve güzelce çalışılan saçlar, Leonardo da Vinci’nin çalışmaları üzerine ne kadar çok titrediğini gösteren en bariz detaylar arasında. Tablonun öznesi olan kadının yüz ifadesi ise, tabloyu inceleyenler tarafından tam olarak anlaşılamıyor. Mona Lisa tablosunun kimliği, yapılışı, anlamı ve etkisi hakkında pek çok teori ve spekülasyon vardır. Bazıları, tablonun Leonardo’nun annesi Caterina’yı, bazıları ise kendisinin kadın kılığına girdiğini iddia eder. Bazıları, tablonun gizli semboller ve mesajlar içerdiğini, bazıları ise sadece bir portre olduğunu savunur. Bazıları, tablonun Leonardo’nun sanat anlayışının ve dehasının doruk noktası olduğunu, bazıları ise sıradan bir eser olduğunu ileri sürer. Mona Lisa, sanat tarihinin en çok tartışılan, yorumlanan, kopyalanan, parodileştirilen ve ilham veren eserlerinden biridir.
Son Akşam Yemeği (1495 - 1498)
Hristiyanlık inancının en önemli olaylarından biri olan Son Akşam Yemeği’ni resmeden eser, Milano’daki Santa Maria delle Grazie Kilisesi’nin yemekhanesinin duvarına yapılmıştır. Eserde, İsa’nın havarilerine kendisinin yakında ihanete uğrayacağını söylediği an canlandırılmıştır. Leonardo, eserde, perspektif, ışık-gölge, renk, kompozisyon, anatomi, oran, hareket gibi teknikleri mükemmel bir şekilde kullanmıştır. Eserde, İsa ve havarilerinin yüz ifadeleri, beden dilleri, el hareketleri ve gruplandırmaları, duygu ve karakterleri yansıtan ustaca çizilmiştir. Eserde, aynı zamanda, sembolik, alegorik ve dini anlamlar taşıyan unsurlar da bulunmaktadır. Son Akşam Yemeği, Rönesans sanatının en önemli ve etkili eserlerinden biridir.
Vitruvius Adamı (1490)
Antik Roma mimarı Vitruvius’un insan bedeninin oranları üzerine yazdığı metne dayanan bir çizimdir. Eserde, bir erkek figürü, bir kare ve bir daire içinde, farklı pozisyonlarda gösterilmiştir. Leonardo, eserde, insan bedeninin matematiksel ve geometrik olarak mükemmel bir şekilde tasarlandığını göstermeye çalışmıştır. Eserde, aynı zamanda, insanın evrenle olan ilişkisini, mikrokozmos ve makrokozmos arasındaki uyumu, sanat ve bilimin birlikteliğini simgelemektedir. Vitruvius Adamı, Leonardo’nun anatomi, geometri ve felsefe alanlarındaki bilgi ve becerisini gösteren en ünlü çizimlerinden biridir.
Helikopter (1483)
Leonardo’nun icat tasarımlarından biri olan helikopter, günümüzdeki helikopterlere benzemektedir. Eserde, bir pervane, bir mil, bir çerçeve ve bir koltuktan oluşan bir uçan makine tasvir edilmiştir. Leonardo, eserde, pervanenin döndürülmesiyle oluşan kaldırma kuvvetinin, makinenin havada kalmasını sağlayacağını düşünmüştür. Ancak, bu tasarımın pratikte çalışması mümkün değildir, çünkü insan gücüyle pervaneyi döndürmek yeterli değildir. Leonardo’nun helikopter tasarımı, onun uçma hayalini ve mühendislik yeteneğini gösteren ilginç bir eserdir.
Salvator Mundi (1500)
Dünyanın Kurtarıcısı anlamına gelen eser, İsa’nın sağ eliyle kutsama yaparken, sol elinde bir kristal küre tuttuğu bir portredir. Eserde, İsa’nın yüzü, sfumato tekniği ile belirsiz bir şekilde resmedilmiştir. Eserde, aynı zamanda, İsa’nın kutsal ve kraliyet niteliklerini vurgulayan unsurlar da bulunmaktadır. Eser, Leonardo’nun son resimlerinden biridir ve uzun yıllar kayıp olarak kabul edilmiştir. 2017 yılında, New York’ta yapılan bir açık artırmada, 450 milyon dolara satılarak, dünyanın en pahalı sanat eseri rekorunu kırmıştır. Eserin sahibi ve bulunduğu yer bilinmemektedir.
Leonardo da Vinci’nin Sanat Anlayışı
Leonardo da Vinci, Rönesans sanatının en önemli temsilcilerinden biridir. Rönesans, 14. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar süren, Avrupa’da sanat, edebiyat, felsefe, bilim, din, siyaset ve kültür alanlarında büyük bir değişim ve gelişim dönemidir. Rönesans sanatçıları, Antik Yunan ve Roma uygarlıklarının sanatını örnek alarak, insanı ve doğayı gerçekçi ve idealize bir şekilde resmetmeye çalıştılar. Ayrıca, perspektif, ışık-gölge, renk, kompozisyon, anatomi, oran, hareket gibi sanatsal teknikleri geliştirdiler ve uyguladılar.
Leonardo da Vinci, Rönesans sanatının en önemli özelliklerini eserlerinde gösterdi. Özellikle, perspektif, ışık-gölge, renk, kompozisyon, anatomi, oran, hareket gibi teknikleri ustaca kullandı. Leonardo, aynı zamanda, sfumato adını verdiği, renklerin yumuşak bir şekilde birbirine geçtiği, konturların belirsizleştiği, derinlik ve atmosfer yaratan bir resim tekniği geliştirdi. Bu teknik, özellikle, Mona Lisa, Lady with an Ermine, Virgin of the Rocks gibi portrelerinde görülür. Leonardo, eserlerinde, insan ve doğa arasındaki uyumu, dengeli ve harmonik bir şekilde yansıttı. Leonardo, ayrıca, eserlerinde, sembolik, alegorik ve dini anlamlar taşıyan unsurlar da kullandı.
Özetle Leonardo da Vinci, Rönesans döneminin en büyük sanatçılarından biri olarak, sanat ve bilimin pek çok alanında eserler üretmiş, yenilikçi ve yaratıcı bir sanat anlayışı geliştirmiş, insan ve doğa arasındaki uyumu, dengeli ve harmonik bir şekilde yansıtmıştır. Leonardo da Vinci eserleri, sanat tarihinin en önemli ve etkili yapıtları arasında yer alır. Leonardo da Vinci, aynı zamanda, bir deha, bir vizyoner, bir mucit, bir filozof, bir araştırmacı, bir öğretmen ve bir ilham kaynağıdır. Leonardo da Vinci, sanat ve bilimin birlikteliğinin, insanlığın gelişimi için ne kadar önemli olduğunu gösteren bir örnektir. Leonardo da Vinci, Rönesans’ın Dehası olarak, tarihe ve kültüre damgasını vurmuştur.
