Türkiye’de Yaşam Süresi En Uzun Olan İl: Tunceli’nin Sırrı Neydi?
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2021-2023 yıllarını kapsayan "Hayat Tabloları" verilerine göre, Türkiye'de doğuşta beklenen yaşam süresinin en uzun olduğu il Tunceli olarak belirlendi. Tunceli'de ortalama yaşam süresi 80,8 yıl olarak açıklanırken, Gaziantep bu sıralamada daha düşük bir pozisyonda yer aldı. TÜİK verilerine göre Gaziantep'teki ortalama yaşam süresi 76,2 yıl olarak açıklandı ve bu da Türkiye genelinde alt sıralarda bulunduğumuz anlamına geliyor.
Tunceli Neden Zirvede?
Tunceli’nin uzun yaşam süresine sahip olmasının ardındaki sebepler dikkat çekiyor. Kişi başına 29 bin 426 metrekare orman alanına sahip olan Tunceli, Türkiye'nin en temiz havasına sahip 4 il arasında yer alıyor. Bölgenin el değmemiş doğası, zengin flora ve fauna çeşitliliğiyle adeta bir doğa cenneti. Tunceli'nin Munzur Vadisi Milli Parkı'nda 1518 farklı bitki türü bulunuyor ve bunların 277'si endemik tür. Yani bu bitkiler yalnızca Tunceli ve çevresinde yetişiyor. Bu doğal zenginlik, halkın sağlıklı beslenmesine ve temiz hava solumasına katkı sağlıyor.
Gaziantep Neden Geride Kaldı?
Gaziantep, yaşam süresi beklentisinde 76,2 yıl ile Türkiye sıralamasında alt sıralarda yer aldı. Bu durumun sebepleri arasında sanayileşmenin yoğun olduğu bölgelerdeki hava kirliliği, beslenme alışkanlıkları ve yaşam koşulları gibi etkenler öne çıkıyor. Ayrıca, kentte fabrika sayısının fazla olması ve doğal kaynakların sınırlı kullanımı da yaşam kalitesini etkileyebiliyor. Gaziantepli İbiş Tan (77), uzun yaşamın doğal beslenmeyle ilişkili olduğunu belirterek, "Biz de Tunceli gibi dağlarımızdaki doğal ürünlerle besleniyoruz, ama şehir merkezlerindeki çevresel faktörler farklı" dedi. Gaziantep’te beklenen yaşam süresi, özellikle kadınlar arasında 78,7 yıl ile Türkiye genelinde en düşük iller arasında bulunuyor.
Erkeklerde Tunceli, Kadınlarda Yine Tunceli Zirvede
Verilere göre, erkeklerde en uzun yaşam süresine sahip olan il yine Tunceli. Erkekler için beklenen yaşam süresi 78,1 yıl olarak açıklandı. Kadınlarda ise bu süre 83,6 yıl ile yine Tunceli'de zirveye ulaşıyor. Gaziantep’te ise erkeklerde yaşam süresi 73,6 yıl, kadınlarda ise 78,7 yıl ile Türkiye genelinde en düşük iller arasında yer aldı.
Organik Tarım ve Sağlıklı Yaşamın Rolü
Tunceli’nin uzun yaşam sırrı, sadece temiz havasıyla sınırlı değil. Bölgede arıcılık ve küçükbaş hayvancılık oldukça yaygın. Kent halkı, süt ürünlerini günlük olarak tüketiciye sunuyor ve bu da gıda kalitesinin yüksek olmasını sağlıyor. Munzur ve Pülümür çaylarının birleştiği bu şehirde üretilen dut pekmezi, polen değeri yüksek çiçek balı, kuru fasulye, kaya tuzu gibi organik ürünler de yerel halkın sağlıklı beslenmesinde önemli bir rol oynuyor. Gaziantep’te de yerel üreticiler sağlıklı beslenmeye önem verse de sanayi kirliliği ve nüfus yoğunluğunun yarattığı çevresel faktörler, şehrin genel yaşam kalitesini olumsuz etkileyebiliyor.
Eğitim Düzeyi ve Yaşam Süresi İlişkisi
TÜİK verilerine göre, Türkiye genelinde eğitim düzeyi yükseldikçe yaşam süresi de uzuyor. Düşük eğitim seviyesine sahip kişilerde beklenen yaşam süresi daha kısa olurken, yükseköğretim seviyesine sahip bireylerde bu süre artıyor. 30 yaşındaki kişiler arasında ortaöğretim altı eğitim düzeyine sahip olanların yaşam beklentisi ile yükseköğretim mezunları arasındaki fark yaklaşık 5 yıl olarak tespit edildi. Bu durum, Gaziantep gibi sanayileşmiş ve eğitim seviyesinin çeşitli olduğu illerde de önemli bir faktör olarak öne çıkıyor.
Gaziantep’te Yaşam Süresi Nasıl Artabilir?
Gaziantep’te beklenen yaşam süresinin artırılması için daha temiz çevre şartlarına ihtiyaç duyuluyor. Sanayi kaynaklı hava kirliliği azaltılmalı, şehirdeki yeşil alanlar genişletilmeli ve doğal yaşamı destekleyici projelere daha fazla yatırım yapılmalı. Ayrıca, sağlıklı beslenme ve spor gibi kişisel alışkanlıkların teşvik edilmesi, Gazianteplilerin yaşam kalitesini artırabilir.
Sonuç olarak Tunceli, doğanın sunduğu avantajları kullanarak halk sağlığını en üst seviyeye çıkarmış durumda. El değmemiş doğası, temiz havası ve sağlıklı gıda üretimi ile uzun yaşamın sırrını çözmüş gibi görünüyor. Gaziantep ise özellikle sanayileşme kaynaklı çevresel faktörlerle bu alanda geri kalmış durumda. Ancak, çevre ve sağlık alanında atılacak adımlarla Gaziantep de yaşam süresi beklentisinde yukarılara çıkabilir.
