Türkiye, uzay tarihinde yeni bir sayfa açmaya hazırlanıyor. 18 Ocak 2024’te, Türk Hava Kuvvetleri’nden emekli savaş pilotu Alper Gezeravcı, SpaceX’in Falcon 9 roketiyle Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) gidecek. Gezeravcı, Türkiye Uzay Ajansı’nın desteğiyle, ISS’de 14 gün boyunca 13 farklı bilimsel deney gerçekleştirecek.
Sorular ve cevaplar:
Gezeravcı kimdir?
Alper Gezeravcı, 1978 yılında Ankara’da doğdu. Türk Hava Kuvvetleri’nde 15 yıl savaş pilotluğu yaptı. 2018 yılında emekli olduktan sonra, ABD’de havacılık ve uzay mühendisliği alanında eğitim aldı. 2021 yılında Türkiye Uzay Ajansı tarafından seçilen ilk Türk astronot oldu.
Fırlatma ne zaman yapılacak, nereden izlenir?
Fırlatma, 18 Ocak 2024’te, Türkiye saatiyle 01:11’de, ABD’nin Florida eyaletindeki Kennedy Uzay Merkezi’nden yapılacak. Fırlatma, NASA’nın resmi web sitesi ve YouTube kanalından canlı olarak yayınlanacak.
Gezeravcı uzayda hangi deneyleri yapacak?
Gezeravcı, ISS’de 14 gün boyunca, Türkiye’nin uzay bilimine katkı sağlayacak 13 farklı deney yapacak. Bu deneyler arasında, mikro yerçekiminde bitki yetiştirme, uzayda 3D baskı, uzay radyasyonunun etkileri, uzayda kültürel mirasın korunması gibi konular yer alıyor.
Türkiye’nin uzay programı hangi aşamada?
Türkiye, 2021 yılında Türkiye Uzay Ajansı’nı kurarak, uzay çalışmalarına hız verdi. Türkiye’nin uzay programının 10 yıllık yol haritası, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklandı. Bu yol haritasına göre, Türkiye, 2023 yılında Ay’a ilk temasını gerçekleştirmeyi, 2028 yılında Ay’a insansız araç göndermeyi, 2030 yılında ise Ay’a insanlı görev yapmayı hedefliyor. Ayrıca, Türkiye, uzay madenciliği, uzay limanı, uzay havası gibi konularda da çalışmalar yürütüyor.
Gezeravcı, Türkiye’nin ilk insanlı uzay görevinde, Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) astronotları Pedro Duque (İspanya), Samantha Cristoforetti (İtalya) ve Christer Fuglesang (İsveç) ile birlikte çalışacak. Bu ekip, Axiom Mission 3 (Ax-3) adı verilen ve özel bir uzay şirketi olan Axiom Space tarafından organize edilen bir misyonun parçası. Axiom Space, uzay turizmini geliştirmeyi amaçlayan ve ISS’e ticari uçuşlar düzenleyen bir şirket.
Gezeravcı, uzaya çıkarken yanında Türkiye’ye ait bazı semboller ve hatıralar da götürecek. Bunlar arasında, Türk bayrağı, aile fotoğrafları, Yörük kültürüne ait bir kilim, bir çoban kavalı, bir nazar boncuğu, bir Mevlana figürü ve bir Atatürk rozeti bulunuyor. Gezeravcı, bu eşyaları, uzayda Türkiye’nin kültürel mirasını temsil etmek ve paylaşmak için seçtiğini söyledi.
Gezeravcı’nın yedek astronotu ise, 1992 doğumlu Tuva Cihangir Atasever. Atasever, Boğaziçi Üniversitesi’nde fizik ve matematik okuduktan sonra, ABD’de Stanford Üniversitesi’nde astrofizik doktorası yaptı. Atasever, Türkiye Uzay Ajansı’nın astronot seçim sürecinde, 4 bin 500 başvuru arasından finale kalan 16 kişiden biri oldu. Gezeravcı’nın herhangi bir sebeple uzaya gidememesi durumunda, onun yerine Atasever görev yapacak.
Gezeravcı ve Atasever, uzay görevine hazırlanmak için, ABD’nin Texas eyaletindeki Houston kentinde, NASA’nın Johnson Uzay Merkezi’nde eğitim aldılar. Bu eğitim sürecinde, uzay aracının kullanımı, ISS’nin işleyişi, uzay yürüyüşü, acil durum senaryoları, bilimsel deneyler gibi konularda teorik ve pratik bilgiler edindiler. Ayrıca, uzayda yaşamın fiziksel ve psikolojik etkilerine de hazırlandılar.
Gezeravcı, TRT’de katıldığı bir programda, uzay görevinin kendisi için ne anlama geldiğini şöyle anlattı: ‘Küçüklüğünden itibaren, hayalinin sınırı gökyüzü olan bir çocuğun, hayalinin eşiğini uzaya taşıyan bir adımdır bu. Dolayısıyla herkesin hayatına büyük bir dokunuş.’ Gezeravcı, aynı zamanda, Türkiye’nin uzay çalışmalarına katkı sağlamaktan ve genç nesillere ilham vermekten de gurur duyduğunu belirtti.
Eski NASA astrofizikçisi Umut Yıldız da, BBC Türkçe’ye yaptığı açıklamada, Gezeravcı’nın uzay görevinin Türkiye için önemine dikkat çekti. Yıldız, ‘Türkiye’de insanlar, ‘Uzaya giden bir astronotumuz var ama ne kendi roketimizle gittik, ne Türkiye’deki bir roket fırlatma rampasında gönderdik. Space X’in roketine para verildi ve gidildi’ diye düşünebiliyorlar. Ancak bu bir uzay turizmi değil, astronotluk görevi. Biz artık astronot mesleğine sahip iki insan ortaya çıkardık’ dedi.
Yıldız, ayrıca, bu projenin Türkiye’de özellikle gençleri, uzay ve mühendislik konusunda heyecanlandırmasını umduğunu söyledi. ‘Ben 10 yıl NASA’daydım. ABD’de özellikle belli bir yaşın üzerinde, ‘Ay’a gidildiği zamanın videosunu izledik ve ondan sonra uzayla ilgili bir mesleğe karar verdik’ diyen çok insanı görürsünüz. Umuyoruz ki Türkiye’de çocuklar ‘Bizim de bir astronotumuz uzaya gitmiş, ben de gidebilirim’ diyecek’ diye konuştu.
Türkiye’nin uzay görevinin maliyeti ise, henüz resmi olarak açıklanmadı. Ancak basında yer alan haberlere göre, uzay yolculuğunun maliyeti 55 milyon dolar civarında. Bu maliyet, Axiom Space şirketi tarafından karşılanıyor. Axiom Space, belli bir ücret karşılığında insanları herhangi bir güvenli roketle uzaya götürme amacı güden ve esas amacı gelecekte uzay turizmini başlatmak olan özel bir şirket.
Türkiye, 2021 yılında Türkiye Uzay Ajansı’nı kurarak, uzay çalışmalarına hız verdi. Türkiye’nin uzay programının 10 yıllık yol haritası, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklandı. Bu yol haritasına göre, Türkiye, 2023 yılında Ay’a ilk temasını gerçekleştirmeyi, 2028 yılında Ay’a insansız araç göndermeyi, 2030 yılında ise Ay’a insanlı görev yapmayı hedefliyor. Ayrıca, Türkiye, uzay madenciliği, uzay limanı, uzay havası gibi konularda da çalışmalar yürütüyor.
Sonuç olarak, Türkiye’nin uzay macerası, Alper Gezeravcı’nın ISS’ye gidişiyle başlıyor. Gezeravcı, Türkiye’nin uzay bilimine katkı sağlayacak deneyler yapacak, Türkiye’nin kültürel mirasını uzayda temsil edecek ve genç nesillere ilham verecek. Türkiye, aynı zamanda, uzay programını ilerletmeye ve uzayda yeni ufuklar açmaya devam ediyor.
