Türkiye’nin en büyük petrol rafinerisi olan Tüpraş, Irak’tan aldığı 140 bin ton ham petrolü İzmir’deki Aliağa rafinerisine getirmek üzere yola çıkan St. Nikolas isimli tankerin Umman açıklarında kaybolduğunu duyurdu. Geminin, İran’ın yaptırımlara rağmen Çin’e petrol satmaya çalıştığı gerekçesiyle ABD tarafından geçen yıl el konulan aynı gemi olduğu ortaya çıktı. İran medyası, gemiye İran donanmasının el koyduğunu ve bunun ABD’nin geçen yıl yaptığı hamleye karşılık olduğunu iddia etti. Olay, bölgedeki gerilimi artırabilecek bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
Gemi, Umman’da silahlı kişiler tarafından ele geçirildi
Tüpraş, 11 Ocak sabahı saat 6:30 civarında St. Nikolas isimli gemiyle iletişimin kesildiğini açıkladı. Geminin, Yunan armatör firması Empire Navigation’a ait olduğu ve Marshall Adaları bayrağı taşıdığı belirtildi. Geminin, Tüpraş’ın rafineri operasyonlarına bir etkisi olmadığı da ifade edildi.
İngiliz deniz yolu güvenliği şirketi Ambrey, geminin Umman’ın Sahar kenti yakınlarında silahlı kişiler tarafından ele geçirildiğini duyurdu. Gemiye çıkanların, askeri tarzda siyah üniformalar giydiği ve maske taktığı görüldü. Geminin rotası, İran’ın Cask limanına doğru çevrildi ve uydu izleme sistemi devre dışı bırakıldı.
Geminin 19 mürettebatı olduğu, bunların 18’inin Filipinli, birinin de Yunan olduğu bildirildi. Tüpraş, gemide Türk bulunmadığını açıkladı.
İran, ABD’nin geçen yıl İran petrolünü çaldığını öne sürdü
İran medyası, gemiye İran donanmasının el koyduğunu ve bunun ABD’nin geçen yıl yaptığı hamleye karşılık olduğunu iddia etti. İran donanmasının yarı resmi Fars haber ajansı, “ABD’nin geçen yıl İran petrolünü çalmasının ardından, bu sabah adli kararlara uygun olarak İran donanması St. Nikolas gemisine el koymuştur…Gemi İran limanlarına doğru seyretmektedir” açıklamasını yaptı.
ABD, geçen yıl o dönemde ismi Suez Rajan olan gemiye, ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları kapsamında el koymuştu. Geminin, İran İslam Devrimi Muhafızları Ordusu’nun “kaçak” İran petrolünü Çin’e gönderdiğini ve bunun ABD yaptırımlarının ihlali olduğunu açıklamıştı. Geminin içinde 980 bin varil ham petrol bulunuyordu.
İran, ABD’nin bu eylemine tepki göstermiş ve “bunun yanıtsız kalmayacağı” uyarısını yapmıştı. Uzun süren bir mahkeme süreci sonunda gemideki yük Eylül ayında ABD’nin Teksas eyaletinde boşaltılmıştı. Gemi sahipleri, “yaptırımlı mal ticareti yapma” ve “gemi seyir defterinde tahrifat” suçlamalarıyla yargılanmış ve 2,5 milyon dolardan fazla ceza ödemişti. İran ise el konulan petrolüne yönelik bir ödeme alamadı. Gemi yükünü boşalttıktan sonra adını St. Nikolas olarak değiştirdi.
ABD, İran’ın gemiye el koymasını kınadı
ABD, İran’ın St. Nikolas gemisine el koymasını kınadı. ABD Savunma Bakanlığı, İran güçlerinin gemiye çıkışının yasalara aykırı olduğunu vurguladı. Beyaz Saray da İran’ın gemiye el koymasını “kabul edilemez” olarak nitelendirdi.
ABD Donanması 5. Filo Komutanı Koramiral Brad Cooper da “İran’ın eylemleri uluslararası hukuka aykırıdır ve deniz yolu güvenliği ve istikrarını tehlikeye atmaktadır” dedi.
Reuters haber ajansı, olayın bölgesel gerilimi artırabileceğini yazdı. Ajans, İran’ın nükleer programı ve bölgesel faaliyetleri nedeniyle ABD ve müttefikleriyle uzun süredir gergin bir ilişkiye sahip olduğunu hatırlattı. Ajans, ABD’nin 2018 yılında İran’la yapılan nükleer anlaşmadan çekildiğini ve İran’a yeniden yaptırımlar uyguladığını belirtti. Ajans, İran’ın da nükleer anlaşmadaki bazı taahhütlerini askıya aldığını ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini artırdığını kaydetti. Ajans, ABD’nin yeni başkanı Joe Biden’ın İran’la nükleer anlaşmaya dönmeyi planladığını ancak bunun için İran’ın anlaşmadaki yükümlülüklerine uymasını istediğini aktardı. Ajans, İran’ın ise ABD’nin önce yaptırımları kaldırmasını talep ettiğini bildirdi.
