AK Parti’de eski dönemde MYK’da bulunan Gaziantep eski milletvekili Şamil Tayyar, daha önce Cumhurbaşkanlığı Hükümet sisteminin değişmesi gerektiğine dair yaptığı açıklamanın ardından bu kez, dar bölge seçim sistemi çağrısında bulundu.
Gaziantep eski milletvekili Şamil Tayyar, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:
“Vekillerle ilgili tartışmayı minimize edecek en kalıcı formül, toplumun oyun kurucu olmasıdır. Hastane veya cezaevi menüsü gibi önüne konan yemeği tüketmeye zorlanan topluma malzemeleri verir istediği menüyü hazırlamasına fırsat oluşturursanız günahı da sevabı da kendine ait olur. Doğrudan kendi iradesini yansıtmayan vekil listelerine ‘zorunlu’ oy verse de bir türlü içine sindiremediğinden öfkesini kusacak fırsat kolluyor. Bu sorunun aşılmasını sağlayacak denenmiş modeller var. Favori modelim, dar bölge seçim sistemi. Misal… İl sayısı 50’ye, vekil sayısı 100’e düşürülebilir. Her ilden çoğunluk sistemine göre 2’şer vekil seçilebilir. ABD’deki senato gibi. Veya mevcut durum korunur, 600 seçim bölgesi oluşturulur, her bölgeden 1 vekil meclise girer. Bu konudaki temel eleştiri, DEM’e yarayacağı, feodal güçlere yol açacağı iddiasıdır. Buna katılmıyorum. Aksine bu model, DEM’i Diyarbakır/Van arasına sıkıştırır, İstanbul, İzmir, Bursa, Antalya, Adana, Mersin, Gaziantep gibi diğer bölgelerde DEM vekil çıkaramaz. Aşiretlere gelince. Zaten Doğu’da neredeyse tüm partiler aşiretlerden aday gösteriyor. Yine de sakıncalı bulunursa, 1991’deki gibi tercihli oy sistemi getirilebilir. Seçmene vekil sayısının 2/3 katı aday gösterirsiniz, onlar birini tercih eder. Bunun da mahsurları var diyorsanız, üyelere dayalı önseçim çare olabilir. Veya bulacağınız başka bir sihirli formül. Ne yazık ki partiler, güçlerini korumak için istediğini vekil yapma yetkisinden kolay vazgeçmezler. CHP bile kurultay vaadi olduğu halde ön seçimi rafa kaldırdı. Neticede toplumun oyun kurucu olmadığı bir modelde toplum/vekil ilişkisi, her daim sorunlu olur.”
DAR BÖLGE SİSTEMİ NEDİR?
Dar bölge sisteminde milletvekili sayısı kadar seçim çevresi oluşturuluyor. En çok oyu alan milletvekili seçiliyor.
Dar bölge sistemi, ülkenin parlamentodaki sandalye sayısı kadar bölgeye bölünmesi ve her bölgeden bir adayın seçilmesi esasına dayanan seçim sistemidir.
Bu sistemde dar bölge (Single-member district) olarak adlandırılan her seçim bölgesi için seçime katılan her siyasi parti bir milletvekili adayı belirler. Seçilme şartlarını taşıyıp herhangi bir siyasi partiye bağlı olmayan adaylarda o bölge için bağımsız milletvekilli adayı olabilir.
Dar bölgeden seçilecek milletvekilinin belirlenmesi çoğunluk ve mutlak çoğunluk esasına göre iki farklı şekilde gerçekleşebilir. Çoğunluk esasına göre yapılan seçimde her bölgeden en yüksek oyu alan aday seçilir. Mutlak çoğunluk esasına göre yapılan seçimde ise adayın seçilebilmek için ilk turda oyların yarısından bir fazlasını alması gerekmektedir. İlk seçimde mutlak çoğunluğa ulaşılamayan her bölge için ikinci tur seçimleri yapılır. İkinci turda ise bir önceki turda en yüksek oyu almış olan iki aday arasında seçim yapılır. Bu iki aday arasından en yüksek oyu alan aday seçildiği bölge için parlamentoda temsil yetkisi kazanır.
