Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis,
Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak'ın yer aldığı 9 ili kapsayan GAP
bölgesindeki yatırımların koordinasyonu için 6 Kasım 1989'da kurulan GAP
Bölge Kalkınma İdaresi, bölgedeki kamu yatırımlarının çatı kuruluşu
olarak faaliyet yürütüyor.
GAP Bölge Kalkınma
İdaresi, tarımsal verimliliğin artırılmasıyla kırsal bölgelerdeki gelir
düzeyini yükseltmek, tarımsal sanayilere yeterli girdi sağlamak,
istihdam olanaklarını artırarak kırsal nüfusun dışa göç etme eğilimini
en aza indirmek ve ihraç edilebilir ürünlerin üretilmesine katkıda
bulunmayı amaçlıyor.
Bölgenin katma değerli
ürünlerinin ihraç edilerek ülke ekonomisine katkı sunulmasını hedefleyen
GAP'ta ihracat rakamlarında da büyük oranda artış gözlendi.
Güneydoğu
illeri, GAP yatırımlarının da katkısıyla ihracatını 28'e katladı.
Bölgede 2000 yılında 503,5 milyon dolar olan ihracat, 2023'te 14 milyar
doları aştı.
"Ürün deseni sulamayla arttı"
Harran
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Ali Çullu, AA
muhabirine, Şanlıurfa ve bölgenin Türkiye tarımında önemli bir yere
sahip olduğunu söyledi.
Bölgenin yarı kurak
iklime sahip bulunduğunu, bu nedenle yağışın düşük olduğunu anlatan
Çullu, sulama yapıldığı andan itibaren verimin de doğru orantılı
arttığını ifade etti.
Çullu, GAP alanında en geniş topraklara Şanlıurfa'nın sahip olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
"Yaklaşık
20 yıl önce sulama, kademeli olarak başlatıldı. Şu anda Şanlıurfa'da
510 bin hektara yakın bir alan sulanıyor. Daha önce buğday ve arpada
kuru tarım yapılırken, dekar başına yaklaşık 200-250 kilogram ürün
alınırken, günümüzde 1000 kilograma yakın ürün alan çiftçilerimiz var.
Bu bölgede ürün deseni ne olmalı? Yani değişmeli mi? Biz Harran
Üniversitesi Ziraat Fakültesi olarak araştırma enstitüleri birlikte
çalıştık. Burada alternatif ürünler ne olabilir? Onu da ortaya koyduk.
Meyve, sebzecilik ve diğer tarla ürünleri. Ürün deseni sulamayla
birlikte arttı diyelim. Burada pamuk, Türkiye üretiminin yüzde 40'ı
bizim bölgede, bu çok çok önemli. Belki zaman içerisinde biraz daha
artacaktır. Mısır yaklaşık yüzde, yüzde 10 ile 15 arasında. Buğday da
yüzde 5 civarında, mercimekte yine bölgede lideriz. Fıstık yine aynı
şekilde, Türkiye'deki fıstık üretiminin yüzde 45'i Şanlıurfa'da
üretiliyor. Bölgede artık patates, yer fıstığı, soya, pancar gibi
ürünler de yetişiyor. Sulamadan sonra ürünlerde yüzde 300-400 verim
arttı. GAP Projesi ile bölgede genel verim arttı. Daha önce üretilmeyen
mısır, soya bitkisi, şeker pancarı, patates, yer fıstığı, kimyon gibi
bazı alternatif bitkiler ekilmeye başlandı. Onun dışında meyve
bitkilerinden nar, badem, şeftali, kayısı gibi ürünlerde artış görüldü."
GAP
öncesi çiftçilerin kendi imkanlarıyla ve DSİ'nin yer altı kaynaklarıyla
az bir bölgede sulama imkanı bulduğunu anlatan Çullu, GAP ile sadece
Şanlıurfa'da 510 bin hektar civarında sulama yapıldığını söyledi.
Bunların ülke ekonomisine önemli katkısının olduğunu vurgulayan Çullu, sözlerini şöyle tamamladı:
"Bizim
bölgemizde Şanlıurfa ve GAP alanında esas ana ürünler buğdayda daha
önce 200-250 kilogram varken şu anda ortalama 600-700 kilogram
civarında. Çiftçilerimizin bazıları bir tona yakın rekolte sağlıyor.
Tabii bu çiftçinin, ziraat mühendisinin başarısı. Pamuk, bölgede daha
önce sulama olmadığı için yoktu. Şu anda ortalama yine 500-700 kilogram
alan çiftçilerimiz var. Arpa, aynı şekilde. Zaman zaman yem bitkileri
devreye giriyor, bu bölgede hayvancılığın geliştirilmesi açısından.
Badem devreye girdi, kısmen zeytin devreye girdi. Bunlarda sulamayla
birlikte en az yüzde 200-300 verim artışı var.
GAP, çiftçilerin gelirini katladı
Çiftçilerden Mehmet Özcan da su gelmeden önce arazilerinde arpadan başka bir şey yetişmediğini söyledi.
GAP
Projesi ile su geldikten sonra bölgede pamuk ve buğday ekimine
başladıklarını ve verimin çok arttığını belirten Özcan, "Emeği geçen
herkese teşekkür ediyoruz. Verimlerimizin hepsi güzel. Su geldiğinden bu
yana arpa, buğdayda dönüme 600 ile 800 kilo arası verim alıyoruz.
Sulama yapıldıktan sonra pamuk, soya fasulyesi, mısır ekiliyor." diye
konuştu. AA
