Çalışanların yıllık izinlerini kullanmamaları durumunda, bu izne ilişkin ücretlerin ödenmesi ve bu ödemeler için geçerli olan süre sınırları dikkat edilmesi gereken önemli konular arasında yer alıyor.
YILLIK İZİN ÜCRETLERİNDEKİ KRİTİK 5 YIL KURALINA DİKKAT
İşçiler, işten ayrıldıklarında kullanılmayan yıllık izinlerine ilişkin ücretleri alma hakkına sahiptirler. Ancak bu hakkın kullanılabilmesi için önemli bir süre sınırı bulunmaktadır: 5 yıl. Çalışanlar, işten ayrıldıktan sonra 5 yıl içinde kullanılmayan izinlerine ilişkin ücretleri talep etmezlerse, bu hakları zaman aşımına uğrar ve artık talep edilemez hale gelir. Dolayısıyla, yıllık izin ücretlerini almak isteyen çalışanların bu süreyi kaçırmamaları büyük önem taşır.
İZİN ÜCRETLERİ NASIL TALEP EDİLİR?
Çalışanların, kullanılmayan yıllık izinleri için ödeme talep edebilmeleri için bazı adımlar atmaları gerekmektedir. İlk olarak, iş akdinin sona erdiği tarihten itibaren 5 yıllık süre içinde bu taleplerini işverene iletmeleri gerekmektedir. Bu süre zarfında işveren ödeme yapmazsa, çalışanlar yasal yollara başvurarak haklarını arayabilirler. Bu süreçte, işçilerin ellerinde kullanılmayan izne ilişkin kanıtlar bulunması önemlidir. Çünkü işveren, işçinin yıllık iznini kullandığını kanıtlamak zorundadır. Yıllık izinlerin kullanıldığına dair imzalı belgeler veya eşdeğer dokümanlar bu süreçte büyük rol oynar.
KANIT YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE YARGI KARARLARI
Çalışanların yıllık izinlerine ilişkin haklarını koruyabilmeleri için ellerinde kanıt bulundurmaları önemlidir. Ancak işverenin bu iznin kullanıldığını kanıtlaması da yasal bir zorunluluktur. Yargıtay, işverenin, çalışanın yıllık izinlerini kullandığını ispatlayacak belgeleri sunamadığı durumlarda, işçinin beyanının dikkate alınması gerektiğine karar vermiştir. Bu da, işçinin iznini kullanmadığını belirttiği durumlarda, mahkemelerin işçinin beyanını esas alabileceği anlamına gelir.
İZİN ÜCRETİNİN HESAPLANMASI
Kullanılmayan yıllık izinlerin ücretleri, çalışanın işten ayrıldığı tarihteki brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Bu hesaplama sırasında, prime esas kazanç matrahı dikkate alınır ve sosyal güvenlik primi, işsizlik sigortası primi, gelir vergisi ve damga vergisi kesintileri yapılır. Ancak aylık toplam matrah, asgari ücretin 7,5 katını aşan kısımlar için yalnızca gelir vergisi kesintisi uygulanır. Bu şekilde hesaplanan net tutar üzerinden ödeme yapılır.
BÖLÜNMEZLİK VE BLOK İZİN HAKKI
Kanunlar, yıllık ücretli izinlerin bölünmeden kullanılmasını öngörür. Ancak, tarafların karşılıklı anlaşması durumunda, bu izinlerin bir kısmı on günden az olmamak üzere bölümler halinde kullanılabilir. Buna rağmen, pratikte genellikle işverenin tercihleri doğrultusunda izin planlamaları yapılmaktadır. Bu da, çalışanların izin haklarını tam anlamıyla kullanabilmeleri için dikkatli olmalarını gerektirmektedir.
DENEME SÜRESİ VE İZİN HAKKI
Çalışanların yıllık izin hakları, hizmet süresine göre belirlenir. İşe başladıkları ilk günden itibaren, deneme süresi de dahil olmak üzere, bir yılını doldurmuş olan çalışanlar, yıllık izne hak kazanırlar. Çalışma süresi 1-5 yıl arasında olanlar için bu süre 14 gün iken, 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlar için 20 gün, 15 yıldan fazla olanlar için ise en az 26 gündür. Ayrıca, 18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük çalışanlar, çalışma sürelerine bakılmaksızın yıllık en az 20 gün izin hakkına sahiptir.
