Apendiksin iltihaplanması olarak bilinen apandisit, alt karında ağrıya neden olan, patlama durumunda bağırsaklarda ki bakterilerin karın boşluğuna ve oradan kan dolaşımına yayılması ile sonuçlanabilen kritik bir konudur. Apandisit hayati bir organ olmadığı için risk teşkil ettiğinde tedavi prosedürü olarak çıkarılmasında tereddüt edilmez. 10-30 yaş aralığı, ailede apandisit öyküsü bulunanlarda, cinsiyet olarak erkek olanlarda ve kistik fibrozis bulunması apandisit için risk faktörleri arasında yer alır.
APANDİSİT NEDİR?
Apandisit, göbeğin sağ alt tarafında kolondan dışarı doğru uzanan parmak şeklinde bir kese olan, 5 ila 10 cm boyunda, 3 ila 6 mm çapında apendiks adı verilen kör bağırsağın iltihaplanmasıdır. Halk dilinde "Apandisit patlaması" olarak da bilinen apandisit iltihabı, apandisitin iç kısmının tıkanması sonucu boğulmasıyla kaynaklanır. Organın içindeki basınç yükselince beslenmesi de bozulur. Bu süreçte iltihaplanma meydana gelir. Apendiskin iltihaplanması sonucu apandisit patlaması belirtileri olan, alt karın bölgesinin sağ tarafında başlayan ani, keskin ve öksürüldüğünde, hapşırıldığında ya da hareket edildiğinde daha da kötüleşebilen ağrı görülür.
Kalın bağırsağa bağlanan ince bir tüp olan apandisit genç yaşlarda vücudun hastalıklarla savaşmasına yardımcı olan bağışıklık sisteminin bir parçası olarak çalışırken, ilerleyen yaşlarda apandisit bu görevi yerine getirmeyi bırakır ve vücudun diğer bölümleri enfeksiyonla savaşmaya yardımcı olmaya devam eder.
Apandiste neden olan apendiks, kalın bağırsağın sağ alt ucundan çıkıntı yapan, parmak büyüklüğünde küçük bir kesedir. Kalın bağırsakta hareket eden dışkının apandisti tıkaması, virüs, bakteri veya parazitler gibi enfeksiyonların iltihaba neden olması apandisti şişirir ve bunun sonucunda apandisit patlar. Bazen tümörler de apandisite neden olabilir.
Çocuklarda apandisit sebepleri nelerdir?
Çocuklarda yaşanan apandisitin nedeni yetişkinlere göre farklılık göstermektedir. Yaşanan viral enfeksiyonlar çocuklarda apandisit gelişmesini tetikleyebilmektedir. Apandisitin lümen denilen iç kısmı çocuklarda daha dar olduğu için içeri giren dışkı parçasının dışarı çıkamaması da apandisit enfeksiyonuna yol açabilmektedir. Erken teşhis için ailelerin çocuktaki değişimleri iyi gözlemlemesi gerekmektedir.
APANDİSİT BELİRTİLERİ NELERDİR?
Apandistin en yaygın belirtileri, göbek deliğinin yakınında başlayan ve daha sonra sağ tarafa doğru hareket eden şiddetli ağrı, mide bulantısı, kusma, iştahsızlık, ateş ve titremedir. Ağrılar bıçak saplanıyormuş gibi kişiyi acıdan kıvrandıran türdendir.
Apandisit yırtılması ya da halk arasında apandisit patlaması olarak anılan apandisit belirtileri şunlardır:
Göbek çevresinde aniden başlayan, karın sağ alt kısmına yayılan ağrı
Mide bulantısı ve kusma
Yüksek ateş
İştah kaybı
Halsizlik
Gaz sıkışması
Göbeğin şişmesi
Kabızlık
Karın sağ alt tarafına dokunulduğunda acı hassasiyeti
İdrar sıklığında artış
Ağızda ve dilde kuruluk
Kalp atışının hızlanması
APANDİSİT NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Apandisitin tedavisi cerrahidir. Apandisit ameliyatı apandisitin çıkarılmasıyla yapılır. Apendektomi yani apandisit ameliyatı açık ya da laparoskopik olarak yapılabilmektedir. Günümüzde 5-10 mm'lik kesilerle ameliyatın yapılması gündemdedir, özel bir gereklilik olmadığı sürece ameliyat laparoskopik yani kapalı olarak yapılmaktadır. Bu da hastaların apandisit ameliyatı sonrası daha hızlı normal hayata dönmesini sağlamaktadır.
Apandisit vakaları acil olarak geldiği için hızlıca müdahale etmek amacıyla pek çok yerde açık ameliyatlar yapılmaktadır. Oysa apandisitin kapalı yöntemle yapılması çok daha uygun olmaktadır. Çok nadir vakalarda apandisit ameliyat olmadan iyileşebilir. Yine çok nadir vakalarda apandisit patlamamış ya da yırtılmamışsa doktor antibiyotik tedavisi verebilir. Ancak buna rağmen iltihap sızıntısı varsa apandisit ameliyatla tedavi edilmektedir.
Apandisit tedavi edilmezse ne olur?
Patlayan apandisit tedavisi edilmezse, yırtılmış apandisit enfeksiyona, apseye, sepsis olarak bilinen kan dolaşımındaki bir enfeksiyona ve hatta ölüme yol açabilir. Erken dönemde müdahale edilen apandisit ameliyatı sonrası hastanede yatış süresi bir günken, geniş kesili bir cerrahi sonrası bu süre ortalama 3 ila 5 güne kadar çıkabilir. Apandisit tedavi edilmezse ölüme neden olabilir.
