Kişi Toplu taşıma araçlarını kullanmak, sırada beklemek, açık veya kapalı alanlarda veya kalabalığın içinde olmak gibi beklenen bir olağan durumlardan korkar. Agorafobisi olan insanlar, özellikle kalabalıkların toplandığı herhangi bir halka açık yerde kendini güvende hissetmekte zorlanırlar. Bu sebeple halka açık yerlere gitmek için akraba, arkadaş gibi bir refakatçiye ihtiyaç duyabilir. Hissedilen korku o kadar bunaltıcı olabilir ki, kişi evinden dahi çıkamayacağını hissedebilir. Agorafobi tedavisi zor olabilir çünkü bu genellikle korkularla yüzleşmek anlamına gelir. Kişi ancak psikoterapi ve ilaç kombinasyonu ile agorafobi kıskacından kurtularak özgürleşebilir.
Agorafobi Nedir?
Agorafobi, belirli durumlardan aşırı korkmaya neden olan bir kaygı bozukluğudur. Kişi bunalmak, kaçamamak ya da yardım alamamak endişesi ile yoğun bir korku duyar.
Bazı insanlar evden çıkmaya bile direnç gösterebilir. Agorafobisi olan kişiler korku ve kaygı nedeniyle genellikle toplu taşıma araçları, kalabalıklar, açık ya da kapalı alanlar gibi yeni yerlerden ve tanıdık olmayan durumlardan kaçınırlar. İlaç tedavisi, bilişsel davranışçı psikoterapi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile hastalar, rahatsızlığın üstesinden gelebilir ve keyif aldıkları aktivitelere katılabilirler. Kadınlarda daha yaygın olan rahatsızlık için ortalama başlangıç yaşı 20'dir. Agorafobi genellikle genç erişkinlikte yani 35 yaş öncesi başlar. Bununla birlikte, belirtiler her yaşta ortaya çıkabilir.
Agorafobi Neden Olur?
Agorafobiye neyin neden olduğu açık değildir. Bununla birlikte, genellikle kişide mevcut bir panik bozukluğu ile ilişkilidir. Panik bozukluğu, kısa, yoğun korku atakları ile karakterize bir ruhsal durumdur. Panik bozukluğu tanısı olan kişilerin ortalama %30 kadarında agorafobi de mevcuttur. Ancak agorafobi tek başına da görülebilir. Kişinin agorafobi geliştirme riskini bazı faktör sıralanan faktörler artırabilir:
Depresyon
Anksiyete bozukluğu
Sosyal fobi
Klostrofobi
Obsesif kompulsif bozukluk
Geçmişte istismara uğramış olmak
İlaç ya da madde bağımlılığı
Ailede agorafobi öyküsü
Agorafobi Belirtileri Nelerdir?
Agorafobinin tipik semptomları arasında şu korkular sayılabilir:
Yalnız olarak evden ayrılmak
Kalabalık veya kuyrukta beklemek
Sinema salonları, asansörler veya küçük mağazalar gibi kapalı alanlarda bulunmak
Otoparklar, köprüler veya alışveriş merkezleri gibi açık alanlarda bulunmak
Otobüs, uçak veya tren gibi toplu taşıma araçlarını kullanmak
Bu durumlar endişeye neden olur çünkü kişi panik hissetmeye başlar veya başka engelleyici veya utanç verici semptomlar yaşarsa kaçamayacağından veya yardım bulamayacağından korkar. En sık yaşanılan psikolojik belirtiler şunlardır:
Uzun süre evlerinden ayrılmaktan korkmak
Sosyal ortamlarda yalnız bulunma korkusu
Halka açık çarşı, pazar, otopark gibi yerlerde kontrolünü kaybetme korkusu
Araba veya asansör gibi dar ve kapalı alanlarda bulunmaktan endişe duymak ve kaçınmak
Diğer insanlardan kopmuş veya yabancılaşmış hissetmek
Endişe veya heyecan
Agorafobi genellikle panik atakla birlikte görülür. Panik atak, anksiyete ve diğer bazı ruh sağlığı bozuklukları olan kişilerde ortaya çıkan bir dizi semptomdur. Panik atak, aşağıdakiler gibi farklı fiziksel belirtilerle meydana gelebilir:
Göğüs ağrısı ve hızlı kalp atımı
Nefes almada güçlük ve boğuluyormuş gibi hissetme
Baş dönmesi, mide bulantısı ve kusacak gibi hissetme
Kol, bacak ve seste titreme
Terleme ve sıcak basması
İshal ve karın ağrısı
Kol, bacak ya da yüz bölgesinde uyuşma ve karıncalanma
Agorafobi hastaları stresli ortamlarda sıklıkla panik atak belirtileri gösterirler ve bu da kısır döngüye neden olarak korkularında artışa yol açar.