Ülkemizde çalışma hayatı içerisinde belli bir süre boyunca atılmış olan ve sonrasında emeklilik hakkı kazanmış durumda olan milyonlarca emekli birey bulunmaktadır. Bu emekli olan bireylerin sayısı ise her geçen gün daha da fazla artış göstermektedir. Bu kapsam doğrultusunda 4A, 4B ve 4C sistemlerinden birine bağlı olarak çalışmış durumda göre kategorize ediliyor.
Çalışma hayatının bir parçası olan sigorta kavramı genel olarak güvence anlamına gelir. Çalışma hayatınızda verdiğiniz hizmetler ve ödediğiniz vergiler ile hem sağlık konusunda kendinizi güvence altına almış olur hem de belirli bir süre çalışmanız karşılığında emekliliğinizi bu sigorta süreçleri kapsamında gerçekleştirebilirsiniz.
Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı olarak düzenlenen 4A, 4B ve 4C olmak üzere üç farklı sigorta seçeneği bulunur. Bu kapsamlarda gerekli şartları yerine getirip belirli bir çalışma sürecini karşıladığınızda sigortanız sayesinde emekli olabilirsiniz. Daha çok emeklilik süreci ile ilişkilendirilse de sigortalar özellikle sağlık harcamalarınıza büyük destek sağlar.
Çalışma hayatına yeni başlamışsanız “4A 4B 4C nedir?” sorularının cevaplarını merak ediyor olabilirsiniz. Bunun yanı sıra sıkça sorulan 4a 4b 4c 4d nedir sorusu da karşımıza çıkar.
4A SİGORTA NEDİR?
“4A sigorta nedir?” sigorta ile karşılaşanların ilk aklına gelen sorular arasında yer alır. Bugün açılımı Sosyal Güvenlik Kurumu olarak bilinen SGK daha önce Sosyal Sigortalar Kurumu ve SSK olarak biliniyordu. Bu düzenleme öncesinde kendilerini güvence altına almak için prim ödeyenler SSK’ya primlerini ödüyorlardı. Ancak 2006 yılında gerçekleştirilen yapılanma sonrasında SSK’ya pirim ödeyen çalışanlar SGK altına girerek 4A sigorta altına dâhil edilmeye başlandı. SSK sigortası devrolan yeni düzenleme sonrasında 4A sigortası olarak SSK adı altında yerini aldı.
“4a nedir?” sorusunun kısaca cevabı eskiden SSK olarak alınan sosyal güvencenin yeni adıdır olarak verilebilir. Bu sigorta kapsamında özel bir iş yerinde çalışan kimselere sunulan özel haklar ve sözleşme dâhilindeki güvence maddeleri yer alır. Eğer özel bir iş yerinde çalışıyorsanız, zorunlu olarak yatırılması gereken sigortanız 4A sigorta üzerinden belirlenen tutarlar karşılığında maaşınızdan kesilerek sigortaya aktarılır. 5510 sayılı kanuna göre bir işveren altında çalışan herkes 4A sigorta ile çalışmaktadır.
Eğer 4A maaş bordrosu sorgulamak isterseniz, e-Devlet üzerinden ödenmiş ve ödenmemiş primlerinizi kolay bir şekilde görüntüleyebilirsiniz. E-Devlet 4A sigorta içeriklerinizi T.C. Kimlik Numarası ve size özel şifreniz ile uygulama ya da web üzerinden girişinizi sağlayarak öğrenebilirsiniz.
4B SİGORTA NEDİR?
Eskiden birbirinden ayrı olarak işleyen SSK ve BAĞ-KUR sigortaları yapılan düzenlemeler ve değişimler sonrasında SGK çatısı altında birleşti. Daha önce SSK olarak anılan sigorta biçimi 4A olarak; daha önce BAĞ-KUR olarak adlandırılan sigorta biçimi 4B sigorta olarak SGK çatısı altında yerini aldı. “4B sigorta nedir?” sorusuna bakıldığında diğer bir sigorta seçeneği olarak karşımıza çıktığını görebiliriz. “4B nedir?” sorusu bu sigorta altında bulunan kişiler daha çok bir işveren altında çalışmayan ve kendi mesleğini, işini yapan kişilerdir şeklinde cevaplanabilir. Sanatkârlar, mühendisler, kendi işini kurmuş kişiler, dışarıdan freelance iş yapan ve sigorta primlerini kendileri ödeyen kimseler bu gruba girebilir.
Serbest meslek çalışanları ve esnaflar da 4B sigortası kapsamına girer. 4B sözleşmeli personeller, bağlı oldukları bir işveren olmasa da belirli iş alanlarında birlikte çalışan kimseler olabilir. Genel olarak bağımsız olsa da bir iş yerine bağlı olarak çalışan kimseler de bu sigorta grubu altında 4B kadrolu olarak yer alabilir “4B sözleşmeli personel nedir?” bu alanda en çok karşımıza çıkan sorular arasında yer alır. Belirli bir iş yerinde kendi primlerini yine kendi dışarıdan ödeyerek çalışan kimseler aynı zamanda bu iş yeri ile sözleşmeli olarak çalışabilir.
4C SİGORTA NEDİR?
“4C nedir?” ya da “4C sigorta nedir?” yine SGK kapsamındaki sigorta çeşitlerinde en sık karşılaşılan sorular arasında yer alır. Tıpkı 4A ve 4B gibi 4C de SGK öncesinde devam eden ayrı bir sistemdir. Emekli sandığı olarak bilinen bu sistemde yapılan düzenleme sonrasında 2006 yılında SGK altına 4C olarak girmiştir. 4C sigorta kapsamına hizmet için çalışanlar, muhtarlar ve kadrolu çalışanlar dâhildir.
Yine kendi işini yapan kimselerin ve sanatçıların da içerisinde yer aldığı bu grupta aynı zamanda belirli bir süre sözleşmeli olarak çalışan kimseler de yer alır. 4C sigorta hakkındaki bilgilere ulaşmak için e-Devlet üzerinden sigorta hizmet dökümünüzü görüntüleyebilirsiniz. 4C maaş sorgulamaları için eğer bir kuruma bağlı olarak çalışıyorsanız maaş bordronuzu insan kaynaklarında talep ederek öğrenebilirsiniz.
4A, 4B, 4C KİMLERİ KAPSAR?
4A, 4B ve 4B farklı çalışan gruplarını kapsar. Daha önceden SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı olarak üç farklı şekilde anılan sigorta seçeneklerini SGK sonrasında 4A, 4B ve 4C olarak anılmaya başlamıştır. Eğer düzenli olarak bir işveren altında çalışıyorsanız, bir özel sektör üyesiyseniz 4A üzerinden sigortalandırılırsınız. Daha çok kendi işini yapan kimselerin kapsandığını grup 4B olarak karşımıza çıkar. 4C ise hem devlet memurlarını hem de muhtarlar ya da kadrolu çalışan kimseleri kapsar.
4A 4B 4C FARKLARI NELERDİR?
4A sigortalı olarak çalışanların brüt maaşları üzerinden yapılan vergi ve prim kesintileri işveren tarafından devlete ödenir. 4A sigorta kapsamında çalışan kişilerin faydalandıkları haklar şu şekilde sıralanabilir:
Sağlık hizmetleri: Maaş üzerinden yapılan genel sağlık sigortası primi kesintisi sayesinde hem sigortalı çalışan hem de bakmakla yükümlü olduğu diğer kişiler devlet hastanelerinde sağlık hizmetlerinden ücretsiz şekilde faydalanma hakkına sahiptir.
Emeklilik: Çalışılan süre boyunca devlete yaşlılık sigortası primleri ödenir. Sigortalı çalışan, emeklilik için aranan prim ödeme gün sayısı ve yaş kriterlerini sağlayarak emekli maaşına hak kazanır.
Malullük: Sigortalılar çalıştıkları dönemde iş kazası geçirebilir veya meslek hastalığına yakalanabilirler. Böyle bir durumda 10 yıl sigortalı olarak çalışmış ve 1800 gün prim ödemiş olmak koşuluyla malulen emekli olabilirler. Başkasının bakımına muhtaç derecede malul olan kişiler için 10 yıl sigortalı şekilde çalışma şartı aranmaz.
Ölüm aylığı: Sigortalı çalışan vefat ettiği tarih itibarıyla 5 yıl prim ödemiş olması durumunda ölümü halinde eşine, çocuklarına ve anne-babasına ölüm aylığı bağlanır.
4B sigortalı olarak çalışanlar devlete yapılması gereken prim ödemelerini işverenleri olmadığı için kendileri yaparlar. 4B sigortalılar da tıpkı 4A sigortalılar gibi sağlık hizmetlerinden ve diğer aylıklardan faydalanabilirler.
4B sigortalılar kendi mesleklerini icra ettikleri için ayrıca İşyerim Paket Sigortası da yaptırarak iş yerlerini ve üretim malzemelerini teminat altına alabilirler.
4B sigortalı olarak faaliyet gösteren girişimci kadınlar ise Kadın Girişimci Sigortası paketinden faydalanabilirler. Bu sayede işlerinin devamlılığı için bireysel ihtiyaçlarını teminat altına alabilirler. 4C sigortalılar da aynı şekilde sağlık hizmetlerinden ve diğer aylıklardan yararlanabilirler.
4A SİGORTA PRİMİ NE KADAR?
Emeklilik şartları bakımından gerekli olan 4A sigorta primi hesaplama, sigortalılığın başladığı döneme göre kademeli olarak değişiklik gösterir. 1 Mayıs 2008 sonrası sigortalı olanlar için emeklilik koşulları 7200 gün prim ödemiş olmanın yanı sıra kadınlar için 58 erkekler için 60 yaşını doldurmuş olmaktır.
Ayrıca eklemek gerekir ki 4A isteğe bağlı sigorta sistemiyle 30 günden az çalışan kişiler prim ödemelerini 30 güne tamamlamak şartıyla 4A sigortalı olarak emekli olabilirler.
4B İSTEĞE BAĞLI SİGORTA PRİMİ NE KADAR?
4B kapsamında çalışan kişilerin emeklilik hakları da 4A sigortalılar gibi kademeli olarak değişmektedir. 1 Mayıs 2008 sonrası sigortalı olanların 5400 gün prim ödemiş olması ve kadınlar için 61 erkekler için ise 63 yaşını doldurmuş olmaları yeterlidir.
4B isteğe bağlı sigorta sistemi de kişilere kendi primlerini yatırmak suretiyle emekli olma hakkı tanır. 4B kapsamında isteğe bağlı emekli olmak isteyenler de çalışanlar gibi 5400 prim ödeme gün sayısını ve yaş kriterini doldurmuş olmalıdır.
4B kapsamında çalışanlar sosyal güvenlik sigortası primlerinin yanı sıra yine kendileri ödeyecekleri primler ile Devlet Destekli Alacak Sigortası da yaptırarak iş yerlerini ekonomik anlamda koruyabilir. Böylece alacaklarını teminat altına alarak işlerinin devamlılığını sağlamış olurlar.
4C SİGORTA PRİMİ NE KADAR?
4C sigorta primi, aylık kazanç alt sınırına ve üst sınırına göre belirlenir. 4C sigortalı olarak çalışanların emeklilik hakkını kazanabilmeleri için 9000 gün prim ödemiş ve 60 yaşını doldurmuş olmaları şartı aranır.
4A 4B 4C HİZMET DÖKÜMÜ
SGK’ya bağlı şekilde sigortalı olarak çalışanların sigorta ve prim ödeme bilgileri hizmet dökümü adı verilen bir belge ile kayıt altına alınır. Bu belgede sigortalıların çalıştıkları işyeri, yaptıkları meslek ve sigortalılık tipi farklı kodlar altında muhafaza edilir. Hizmet dökümünde sigortalılığın başlangıç tarihi ve ödenen prim gün sayısı bilgileri de yer alır. Bu döküm sayesinde sigortalılar sigorta primlerinin ödenip ödenmediğini ve ne kadar prim ödediklerini takip edebilirler.
SGK hizmet dökümü emeklilik yaşı ve maaşı sorgulamanın yanı sıra kıdem tazminatı gibi işçilik haklarının hesaplanmasında da önemlidir.
